W piątek (14 czerwca) rozpoczynają się uroczystości upamiętniające żołnierzy Armii Krajowej walczących pod dowództwem Jana Piwnika „Ponurego” i Eugeniusza Kaszyńskiego „Nurta”.

W ramach obchodów upamiętniony zostanie major Marian Świderski „Dzik”. W Bodzentynie przy górnym rynku odsłonięta zostanie tablica pamiątkowa informuje harcmistrzyni Anna Skibińska, która jest także wiceprezesem Środowiska Świętokrzyskich Zgrupowań Partyzanckich AK „Ponury-Nurt”. – W ubiegłym roku odsłoniliśmy tablicę poświęconą najmłodszemu dowódcy plutonu Władysławowi Wasilewskiemu „Osetowi”, dziś obok niej zawiśnie tablica poświęcona jedynemu oficerowi z naszych terenów, który służył w Świętokrzyskich Zgrupowaniach Partyzanckich AK, majorowi Marianowi Świderskiemu „Dzikowi”.

Czytaj również

„Wystrzałowe Kubusie” już wręczone

2025-12-28

Poważna awaria wodociągu

2025-12-28

Po południu natomiast przy ławeczce Zdzisława Rachtana „Halnego” odbędzie się koncert pieśni patriotycznych zapowiada Anna Skibińska.

– Dziś koncert poświęcony będzie naszemu komendantowi Janowi Piwnikowi, który równo 80 lat temu poległ pod Jewłaszami, więc chcemy oddać mu cześć. Natomiast jutro (15 czerwca) na Wykusie, tuż przed rozpoczęciem mszy świętej odbędzie się koncert naszego barda Artura Bińka i jego córki Oliwii, zaprezentowane zostaną nowo napisane pieśni poświęcone wszystkim czterem dowódcom, czyli Janowi Piwnikowi, Eugeniuszowi Kaszyńskiemu, Stanisławowi Pałacowi i Waldemarowi Szwiecowi.

Początki spotkań wykusowych

Spotkania trwają nieprzerwanie od zakończenia wojny. Oficjalnie za ich początek uważa się rok 1957, kiedy żołnierze wykorzystując czas odwilży postalinowskiej w pobliżu miejsca obozowania postawili kapliczkę Matki Boskiej Bolesnej. Na niej umieścili tabliczki z nazwiskami poległych towarzyszy broni. Początkowo spotkania odbywały się w październiku, w rocznicę ustawienia kapliczki, później, od 1969 roku przeniesione zostały na weekend poprzedzający rocznicę śmierci Jana Piwnika „Ponurego”, która przypada 16 czerwca.

Współpraca ze służbami mundurowymi

W spotkaniach wykusowych corocznie uczestniczą przedstawiciele służb mundurowych: policjanci, leśnicy i żołnierze, kombatanci oraz harcerze i młodzież. Tradycyjnie msza sprawowana na polanie ofiarowana jest w intencji „Nurta” i jego żołnierzy, bo to także miejsce wiecznego spoczynku dowódcy. Jego prochy zostały sprowadzone do Polski i pochowane na Wykusie w 1994 roku. Z kolei w niedzielę msza w opactwie ojców cystersów w Wąchocku sprawowana jest w intencji Jana Piwnika „Ponurego” i jego żołnierzy. Jan Piwnik w opactwie spoczął w 1988 roku, a jego powtórny pogrzeb stał się ogromną manifestacją polityczną u schyłku komunizmu.

Wykus to miejsce ważne dla wielu środowisk, nie tylko dla osób związanych z Armią Krajową. 30 lat temu nawiązana została współpraca z Policją, bo Jan Piwnik był przed wojną policjantem. Podczas uroczystości nadawana jest także Honorowa Odznaka Policyjna, którą przyznaje się za szczególne zasługi dla obrony ludności. Dostają ją policjanci, którzy na służbie ryzykując własnym życiem bronili bezpieczeństwa innych, zdarzały się także przypadki, że odznaka została przyznana pośmiertnie. Tak było w przypadku francuskiego żandarma Arnouda Beltram. Zaoferował terroryście, by ten wziął go jako zakładnika, w zamian za jedną z przetrzymywanych kobiet. Terrorysta strzelił do Beltrama i zadał mu kilka ciosów nożem. Odznaczenie na Wykusie odebrała jego żona.

Harcerze spadkobiercami żołnierzy „Ponurego” i „Nurta”

Opiekę nad Wykusem od 1996 roku sprawują harcerze. Decyzją ostatnich żołnierzy „Ponurego” i „Nurta” to właśnie młodzi ludzie stali się spadkobiercami Zgrupowań Partyzanckich Ponury – Nurt. Swoją odpowiedzialność udowodnili kilka lat wcześniej, podczas powtórnego pogrzebu Jana Piwnika, kiedy w zabezpieczanie uroczystości włączyło się półtora tysięcy młodych ludzi w szarych mundurach.

Program uroczystości:

14 czerwca (piątek):

– godz. 10.00 – konferencja „Żołnierze Ponurego i Nurta, bohaterowie Gór Świętokrzyskich” – sala Biblioteki Publicznej im. Adeli Nawrot i Centrum Kultury w Bodzentynie

– godz. 12.30 – odsłonięcie tablicy pamiątkowej poświęconej mjr. Marianowi Świderskiemu ps. „Dzik”, Rynek Górny 11, Bodzentyn

– godz. 17.00 – wieczór Pieśni Partyzanckiej i Patriotycznej w wykonaniu dzieci oraz młodzieży przy Ławeczce „Halnego” w Starachowicach

15 czerwca (sobota):

– godz. 12.00 – „Lecz niebiosa, by krew nam wrzosach wolności ścieliła kobierce…” wykład dr Justyny Staszewskiej-Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie

– godz. 13.00 – spacer historyczny do Kamienia Michnowskiego o śladach walk i działalności partyzantów opowie historyk Marcin Gawiński

– godz. 13.30 – odjazd autobusu na Wykus z parkingu przy Alei Armii Krajowej w Starachowicach

– godz. 14.00 – odjazd autobusu przed MGOK w Wąchocku

– godz. 15.15 – zebranie pocztów sztandarowych przy wejściu na Polanę Wykusową

– godz. 15.30 – wprowadzenie sztandarów

– godz. 15.40 – koncert patriotyczny Artura i Oliwii Biniek

– godz. – 16.00 podniesienie flagi na maszt, przywitanie zebranych

16 czerwca (niedziela):

– godz. 9.15 – odsłonięcie wystaw poświęconych mjr. cc. Eugeniuszowi Kaszyńskiemu ps. „Nurt”, prelekcja

– godz. 10.00 – zebranie pocztów sztandarowych

– godz. 10.15 – odsłonięcie pomnika upamiętniającego 80. rocznicę śmierci płk. cc. Jana Piwnika „Ponurego”

– godz. 10.30 – msza święta w intencji „Ponurego” i Jego Żołnierzy