M10D 215,072 MHz Zadzwoń do studia 41 200 20 20 
Po czterech miesiącach przerwy, rusza nowa odsłona „Czystego Powietrza”. Nowością są m.in. obowiązkowe audyty energetyczne przed wykonaniem termomodernizacji. Nie będzie też dotacji do pieców gazowych. Niektórym osobom, w procesie ocieplania domu towarzyszyć będzie „opiekun”.
Zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami resortu klimatu i środowiska i Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) 31 marca rusza zreformowany program antysmogowy „Czyste Powietrze”. Beneficjenci mogą dzięki niemu uzyskać wsparcie finansowe do termomodernizacji domu jednorodzinnego i wymiany źródła ciepła na bardziej ekologiczne.
Minister klimatu Paulina Hennig-Kloska informowała niedawno podczas konferencji, że nowej odsłonie programu towarzyszą trzy podstawowe cele: skuteczniejsza walka z ubóstwem energetycznym, koniec z tzw. rachunkami grozy, a także eliminacja nadużyć. To właśnie nadużycia – jak tłumaczył NFOŚiGW – były jednym z głównych powodów, dla których wstrzymano przyjmowanie wniosków w „Czystym Powietrzu” pod koniec listopada ub.r. Najwięcej wątpliwości dotyczyło komponentu programu, w ramach którego można było otrzymać najwyższą dotację i zastosować prefinansowanie. Fundusz informował też, że w związku z tym złożono do prokuratury zawiadomienie dotyczące kilku firm, co do których istnieje uzasadnione podejrzenie popełniania przestępstw w ramach programu. Podejrzane umowy miały opiewać na ok. 600 mln zł.
Tak jak w starej wersji programu, tak i w nowej, beneficjenci podzieleni są na trzy grupy. W zależności od dochodu będzie przysługiwała im niższa bądź wyższa dotacja. W nowym „Czystym Powietrzu” podniesiono progi dochodowe przy podwyższonym i najwyższym wsparciu.
Poziom podstawowy przewiduje dotacje do 40 proc. kosztów kwalifikowanych inwestycji i z takiego wsparcia będą mogli skorzystać ci, których roczny dochód nie przekracza 135 tys. zł.
Do drugiej grupy zaliczać się będą ci, których miesięczny dochód na osobę wynosi 2 250 zł w gospodarstwie wieloosobowym, a w gospodarstwie jednoosobowym – 3 150 zł; dla nich wsparcie ograniczone jest do 70 proc. kosztów kwalifikowanych.
Najwyższy poziom wsparcia, do 100 proc. kosztów, będzie obowiązywać przy miesięcznym dochodzie do 1 300 zł na osobę w gospodarstwach wieloosobowych lub do 1 800 zł w gospodarstwie domowym jednoosobowym. Z najwyższych dotacji skorzystać będą mogły też osoby, które mają ustalone prawo do zasiłku – stałego, okresowego, rodzinnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego. Do tego progu wsparcia kwalifikować się będą właściciele domów lub lokali, w których zapotrzebowanie na energię użytkową do ogrzewania wynosi powyżej 140 kWh/mkw. rocznie. Ten warunek krytykowany jest przez Polski Alarm Smogowy, który przekonuje, że może on wykluczyć ze wsparcia wiele gospodarstw domowych i tym samym nie będą one mogły skorzystać z najwyższego wsparcia.
Osoby, które zarabiają powyżej 135 tys. zł rocznie, mogą skorzystać z ulgi termomodernizacyjnej. W ten sposób można odliczyć do 53 tys. zł.
Nowością w programie – która ma ograniczyć nadużycia – będą określone maksymalne koszty na poszczególne elementy inwestycji. Ograniczono również poziom dofinansowania do prac towarzyszących niezbędnych do realizacji inwestycji, ale niebędących jej głównym elementem. Wyznaczono też limity dotacji jednostkowych na metr kwadratowy powierzchni ocieplenia stropów, podłóg i ścian oraz za okna.
NFOŚiGW przypomina, że VAT nie jest kosztem kwalifikowanym, zatem jego koszt będzie ponosił zawsze beneficjent.
Przykładowo dla termomodernizacji i instalacji gruntowej pompy ciepła przy najwyższym poziomie dotacji będzie można otrzymać 170 tys. 100 zł, w podwyższonym – 119 tys. 70 zł, a przy podstawowym – 68 tys. 40 zł. Dla inwestycji termomodernizacyjnej i pompy ciepła powietrze/woda będzie to odpowiednio: 140 tys. 300 zł, 98 tys. 210 zł oraz 56 tys. 120 zł.
Należy pamiętać, że w nowym „Czystym Powietrzu” nie będzie można otrzymać dotacji do pieców gazowych. Dla osób, które zainwestowały w taki piec, a nie zdążyły go rozliczyć, przygotowany ma być osobny program. Kontynuowane będą za to zasady finansowania urządzeń znajdujących się na liście ZUM – zielonych urządzeń i materiałów. Dotacje będą przysługiwać tylko do pomp ciepła, kotłów zgazowujących drewno i kotłów na pellet, które mają odpowiednie certyfikaty i badania laboratoryjne. Osoby, które przed wstrzymaniem przyjmowania wniosków nie zdążyły rozliczyć swojej inwestycji, będą to mogły zrobić w ciągu 4 miesięcy. Okres przejściowy dotyczyć będzie osób, których faktury datowane są od 28 maja ub.r.
Ważną zmianą jest również to, że dotację będzie można otrzymać tylko na jeden budynek. Składając wniosek o wsparcie trzeba będzie udowodnić, że jest się właścicielem lub współwłaścicielem nieruchomości przez minimum trzy lata. W poprzedniej wersji programu zdarzało się, że wnioski były składane na kilka lub kilkanaście domów, przepisywano nieruchomość na niepracującego członka rodziny nie mającego dochodów, tak by skorzystać z maksymalnej dotacji.
Kolejną nowością w programie będzie konieczność przeprowadzenia audytu energetycznego budynku jeszcze przed przeprowadzeniem inwestycji. Oprócz określenia jaki jest stan energetyczny domu w dokumencie zostaną wskazane prace jakie należy wykonać, by ograniczyć zapotrzebowanie na energię do ogrzewania. Po wykonanej termomodernizacji trzeba będzie przedstawić świadectwo charakterystyki energetycznej, które potwierdzi zmniejszenie zapotrzebowania na energię. Zarówno na audyt jak i świadectwo można uzyskać do 1,6 tys. zł dotacji z „Czystego Powietrza”. Oba te dokumenty będą musiały być podpisane przez uprawnione do tego osoby, które znajdują się w specjalnym wykazie prowadzonym przez resort rozwoju. Ten element programu ma zapobiegać tzw. rachunkom grozy, o których donosiły media, kiedy np. do nieocieplonego budynku instalowano pompy ciepła, powodując znaczny wzrost rachunków za prąd.
Nowością w programie będzie też obowiązkowy udział tzw. operatorów przy inwestycjach kwalifikujących się do najwyższego wsparcia; przy podwyższonym udział operatora będzie fakultatywny. Operatorzy bezpłatnie będą wspierać beneficjentów i prowadzić ich „za rękę” przez całą inwestycję, od podjęcia decyzji o dofinansowaniu, przez realizację przedsięwzięcia po jej zakończenie i rozliczenie.
Udział operatora będzie też niezbędny przy prefinansowaniu, czyli zaliczkowaniu inwestycji. Będzie ono dostępne tylko w najwyższym i podwyższonym poziomie wsparcia. NFOŚiGW informuje, że zaliczka wynosić będzie do 35 proc. i uwarunkowana będzie złożeniem wraz z wnioskiem o dotacje maksymalnie trzech umów z wykonawcami na realizację przedsięwzięcia. Wojewódzki fundusz ochrony środowiska będzie wypłacał zaliczkę na konto wykonawcy na podstawie: dyspozycji beneficjenta, faktury zaliczkowej oraz listy sprawdzającej operatora, potwierdzającej spełnienie warunków programu.
Obecnie do programu operatorskiego zgłosiło się ok. 1000 gmin (na blisko 2,5 tys). Jeśli na danym terenie nie będzie operatora z gminy zastąpi go wojewódzki fundusz ochrony środowiska.
Do 28 listopada ub.r. złożono ponad 1 mln wniosków w programie „Czyste Powietrze” na ponad 38,1 mld zł dotacji. Podpisano z beneficjentami ponad 870 tys. umów na 29,7 mld zł. Dotychczas wypłacono ponad 15,2 mld zł dotacji.
