Wojewoda świętokrzyski Józef Bryk / Fot. Jacek Korczyński - Świętokrzyski Urząd Wojewódzki — Wojewoda świętokrzyski Józef Bryk / Fot. Jacek Korczyński – Świętokrzyski Urząd Wojewódzki

– Program Ochrony Ludności i Obrony Cywilnej to błyskawiczna reakcja rządu na niespokojną sytuację geopolityczną. Jego celem jest zapewnienie bezpieczeństwa naszych mieszkańców w różnego rodzaju sytuacjach kryzysowych. Tylko w tym roku rząd przekazał do województwa świętokrzyskiego 132 mln zł, z czego zdecydowana większość trafi do jednostek samorządu terytorialnego, które najlepiej znają potrzeby społeczeństwa – mówi wojewoda Józef Bryk.

W rozmowie z Radiem Kielce zwraca także uwagę na edukację dotyczącą sposobów przygotowania się do potencjalnych zagrożeń.

Czy jako społeczeństwo mamy odpowiednią wiedzę dotyczącą potencjalnych zagrożeń?

Józef Bryk, wojewoda świętokrzyski: – Poszerzanie wiedzy w tym zakresie staje się w dzisiejszych niespokojnych czasach wręcz koniecznością. Temu zadaniu służy Ustawa o Ochronie Ludności i Obronie Cywilnej, strategiczny rządowy dokument określający najważniejsze zadania na najbliższe lata. Dzięki temu jako obywatele będziemy mieli większą wiedzę, jak zachować się w sytuacjach kryzysowych. To nie tylko efekt wydarzeń, do których doszło w ostatnich latach, ale także realizacja ogólnokrajowego planu na budowanie odporności społecznej w nadzwyczajnych sytuacjach: edukacji, informowania i przygotowania. Przygotowanie na kryzysy zaczyna się bowiem od poszerzania wiedzy. A my – jako przedstawiciele rządu – wychodzimy naprzeciw potrzebom naszych mieszkańców.

W jaki sposób?

– Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji we współpracy z Ministerstwem Obrony Narodowej i Rządowym Centrum Bezpieczeństwa prowadzi specjalną kampanię informacyjną, której celem jest edukacja obywateli i budowanie ich odporności. To kluczowe uzupełnienie niedawnej publikacji „Poradnika Bezpieczeństwa”, który w wersji elektronicznej można pobrać ze strony internetowej gov.pl/web/poradnikbezpieczenstwa, jak również ze strony Świętokrzyskiego Urzędu Wojewódzkiego. Będzie on także udostępniony w wersji papierowej dla każdej rodziny w Polsce. Zachęcam do lektury. Poradnik zawiera praktyczne wskazówki, które pomogą odpowiednio zachować się w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych – od cyberataków i dezinformacji, przez klęski żywiołowe, po sytuacje militarne i kryzysy infrastrukturalne. Ponadto w ramach Programu Ochrony Ludności i Obrony Cywilnej są zapewnione środki finansowe na edukację i szkolenie z zakresu zagrożeń i sytuacji kryzysowych. Będą szkolenia dla obywateli, aby wiedzieli, jak zachować się w sytuacji zagrożenia. Pieniędzmi na ten cel dysponują starostowie i wojewodowie, którzy będą przekazywać środki samorządom.

W obliczu współczesnych wyzwań istotna jest nie tylko edukacja, ale także informowanie o zagrożeniach i sytuacjach kryzysowych.

– W tym celu realizowane są rozmaite kampanie. Chcemy przygotować obywateli na różnorodne zagrożenia – od cyberataków i dezinformacji, przez klęski żywiołowe, po sytuacje militarne i kryzysy infrastrukturalne. Podkreślamy konieczność posiadania fachowej wiedzy na temat niezbędnych działań w sytuacjach kryzysowych. Chociażby takich jak ewakuacja z terenów zagrożonych powodzią. Pieniądze przekazane samorządom w ramach wdrażania Ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej to bardzo ważna inwestycja w bezpieczeństwo mieszkańców regionu świętokrzyskiego. Dzięki dotacjom na ten cel powiaty w naszym regionie przeprowadzą szkolenia i kampanie informacyjne związane z budowaniem odporności społecznej na występujące zagrożenia. W obliczu współczesnych wyzwań jest to bardzo ważne i konieczne. A celem jest nie tylko zwiększenie bezpieczeństwa obywateli, umiejętności radzenia sobie w sytuacjach kryzysowych, ale także wzmacnianie wspólnoty, zaufania i solidarności.

Służby przygotowują się, aby w razie konieczności skutecznie działać?

– Służby odpowiedzialne za bezpieczeństwo i reagowanie w sytuacjach kryzysowych, na przykład straż pożarna, Policja, wojsko oraz inspekcje i samorządy regularnie organizują ćwiczenia. W ostatnim czasie są one prowadzone w sposób szczególny. Ma to związek z sytuacją za naszą wschodnią granicą, czy też z intensyfikacją zjawisk pogodowych takich jak ulewne deszcze, gradobicia, trąby powietrzne, huragany czy powodzie. Rząd zapewnia także pieniądze na doposażenie wszystkich służb.

Ekstremalne zjawiska pogodowe, dezinformacja, cyberataki i niespotykane do niedawna sytuacje kryzysowe, jak chociażby rosyjskie drony nad Polską. Skąd czerpać odpowiednią, rzetelną i wiarygodną wiedzę na temat takich zdarzeń? Kanałów informowania o zagrożeniach, które mogą wystąpić, jest bowiem wiele. Które źródła są traktować jako wiarygodne?

– W związku z wojną za wschodnią granicą Polski pojawiają się i będą się pojawiać fałszywe informacje w różnego rodzaju mediach. Najczęściej nieprawdziwe wiadomości są przekazywane przez rozmaite służby rosyjskie. Apeluję więc do mieszkańców województwa świętokrzyskiego, aby korzystali z tych, które są sprawdzone. Media ogólnopolskie i regionalne, te, które od lat znamy, rozpoznajemy pracujących w nich dziennikarzy i znamy redakcję, stanowią najbardziej wiarygodne źródło informacji. Takim medium jest przykład Radio Kielce oraz strona internetowa rozgłośni: radiokielce.pl. Zachęcam także do korzystania z oficjalnych kanałów Świętokrzyskiego Urzędu Wojewódzkiego. Apeluję także o krytyczną analizę informacji, ponieważ zalewa nas masa informacji fałszywych, przede wszystkim w Internecie, a w szczególności w mediach społecznościowych. Zwróćmy na to uwagę i po prostu wyczulmy się na to, aby te informacje odpowiednio oddzielić. W obecnych realiach niezwykle ważne jest bowiem, co jest prawdą, a co nie.

W jaki sposób mieszkańcy są informowani lub będą powiadamiani o nadchodzącym, potencjalnym zagrożeniu?

– Głównych kanałów informowania mieszkańców o nadchodzącym zagrożeniu jest kilka. Najważniejszymi są dźwięk syren alarmowych, powiadomienie z Regionalnego Systemu Ostrzegania oraz Alert RCB. Syreny ogłaszają alarm dla ludności cywilnej za pomocą modulowanego dźwięku trwającego 3 minuty. Odwołanie alarmu to ciągły dźwięk syreny alarmowej trwający 3 minuty. Towarzyszą temu zapowiedzi słowne oraz znak: żółty trójkąt, który może być umieszczany w miejscach publicznych, na pojazdach służb czy wyświetlany w mediach. Kolejny sposób informowania to Regionalny System Ostrzegania przekazujący komunikaty o różnych zagrożeniach, a także lokalne media czy portale internetowe oraz operatorzy sieci telefonii komórkowej. Z kolei Alert Rządowego Centrum Bezpieczeństwa (RCB) to system SMS-owego powiadamiania o zagrożeniach. Jest uruchamiany w sytuacjach, gdy istnieje prawdopodobieństwo bezpośredniego zagrożenia zdrowia lub życia. Informacje o możliwości wystąpienia zagrożeń przekazywane są także w mediach ogólnopolskich i regionalnych oraz na stronach internetowych, np. Rządowego Centrum Bezpieczeństwa.

W ostatnim czasie sporo mówi się o ochronie ludności i obronie cywilnej, a także o schronach i miejscach schronienia. Rząd oraz urzędy i instytucje odpowiadające za te kwestie dostrzegają wagę tych wyzwań?

– Zdecydowanie tak. Najlepszym dowodem na to jest wejście w życie, z początkiem tego roku, Ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej. W latach 2025-2026 w Polsce na realizację Programu Ochrony Ludności i Obrony Cywilnej przeznaczono odpowiednio 16,7 mld zł i 17,2 mld zł. W tym roku do województwa świętokrzyskiego trafiły 132 mln zł. W przyszłym roku nasz region otrzyma kwotę 141 mln zł. Dzięki zapewnieniu finansowania w ostatnim czasie wiele samorządów z województwa świętokrzyskiego dokonuje zakupów w ramach Programu Ochrony Ludności i Obrony Cywilnej. Umowy zostały już podpisane z przedstawicielami samorządów.

Na co zostaną przeznaczone pieniądze?

– W tym roku pieniądze zostaną wydatkowane na uzupełnienie zasobów magazynowych, budowę magazynów ochrony ludności i obrony cywilnej, doposażenie w sprzęt do usuwania skutków gwałtownych zjawisk atmosferycznych, doposażenie sprzętowe jednostek Państwowej i Ochotniczych Straży Pożarnych, szkolenia i edukację. Mamy zapewnione już finansowanie na kolejne lata. W 2026 roku będzie to kwota 141 mln zł. Od przyszłego roku środki będą przeznaczane również na modernizację istniejących oraz budowę nowych schronów oraz miejsc doraźnego schronienia.

Samorządy mają plan na wydatkowanie tych pieniędzy?

– W poprawę bezpieczeństwa inwestują wszystkie świętokrzyskie miasta i gminy. Miasto Kielce przeznaczy na ten cel niemal 22 mln zł. Między innymi na modernizację systemów alarmowych, agregaty prądotwórcze, pilotaż systemu ostrzegania przed powodzią, rękawy przeciwpowodziowe, wyposażenie schronów czy magazyny energii. Priorytetem są także pieniądze na modernizację schronów oraz utworzenie centralnego magazynu OLiOC.

W Starachowicach zostanie zainstalowany nowoczesny system ostrzegania alarmowego, w tym nowe syreny. A to nie wszystko, bo miliony złotych są przeznaczane również na Państwową Straż Pożarną i Ochotniczą Straż Pożarną oraz na doposażenie magazynów przeciwpowodziowych w całym województwie świętokrzyskim. Na terenie naszego regionu zakończyliśmy pierwszy etap modernizacji syren alarmowych na obiektach państwowej i ochotniczych straży pożarnych. Ze środków uzyskanych z resortu spraw wewnętrznych wyposażono ponad 100 takich obiektów w nowoczesne, cyfrowe syreny, które umożliwiają nie tylko emitowanie dźwięków ostrzegających o zagrożeniach, ale także konkretnych przekazów słownych. W sprzęt niezbędny w sytuacjach kryzysowych wyposażane są także szpitale w regionie świętokrzyskim.

Inwestycje i działania, o których Pan mówi, zwiększą bezpieczeństwo społeczeństwa, ale go nie zagwarantują. W jaki sposób sami możemy o to zadbać?

– Bardzo ważne są odpowiednie umiejętności i wiedza. I dlatego tak bardzo istotna jest edukacja. Zachęcam więc do lektury artykułów, które regularnie będą publikowane na portalu Radia Kielce.