Byli prześladowani i zamykani w więzieniach. W piątek (17 października) zostali symbolicznie docenieni. W siedzibie kieleckiej delegatury Instytutu Pamięci Narodowej po raz kolejny wręczono Krzyże Wolności i Solidarności. Odznaczenia trafiły do dziewięciu działaczy antykomunistycznej opozycji z województwa świętokrzyskiego. Jedną osobę uhonorowano pośmiertnie.

Wyróżnienie otrzymał m.in. mieszkający w Kielcach Marek Głowacki. Opozycjonista, należący w Solidarności od 1980 roku, wspomina, że za swoją działalność spotkał się z szeregiem szykan ze strony ówczesnych władz państwowych.

Czytaj również

Politycy PSL zapewniają, że nasz kraj nie będzie musiał przyjmować migrantów

2025-10-17

Bliżej do budowy ekspresówki przez Kielce. Za chwilę rozpoczną się konsultacje

2025-10-17

– Po 1982 roku, z uwagi na pomoc udzielaną internowanemu z naszego zakładu, byłem przesuwany ze stanowiska na stanowisko. Widać, że Służba Bezpieczeństwa czuwała nade mną. Zostało to też potwierdzone w aktach IPN, z którymi zapoznałem się 5 lat temu. Okazało się, że byłem inwigilowany aż do 16 sierpnia 1989 roku. Oznacza to, że jeszcze po wolnych wyborach SB miało pieczę nad działaczami Solidarności – opowiada.

– Jest satysfakcja, że to za co się wzięliśmy zostało osiągnięte. Najważniejszą rzeczą jest żeby Polska była niepodległa i aby było w naszej ojczyźnie coraz lepiej – podkreśla opozycjonista.

Krzyże Wolności i Solidarności w imieniu prezydenta Polski wręczył Mateusz Szpytma. Zastępca prezesa Instytutu Pamięci Narodowej przypomina, że ordery stanowią symboliczne podziękowanie za działalność konspiracyjną i niepodległościową, której celem była budowa suwerennej Polski.

– Ci ludzie, których dzisiaj dekorujemy ryzykowali bardzo wiele. Swoje zdrowie i kariery. Byli wysyłani do obozów internowania lub pracy przymusowej. Ale też jak pokazuje przykład ks. Jerzego Popiełuszki, którego rocznicę tragicznej śmierci wkrótce znów będziemy przypominać, dla wielu osób była to również sprawa życia – mówi.

Krzyż Wolności i Solidarności został ustanowiony przez Sejm 5 sierpnia 2010 roku. Po raz pierwszy przyznano go w czerwcu 2011 roku przy okazji obchodów 35. rocznicy protestów społecznych w Radomiu. Krzyż nadawany jest przez Prezydenta RP, na wniosek prezesa IPN, działaczom opozycji wobec dyktatury komunistycznej za działalność na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości i suwerenności oraz respektowania praw człowieka w PRL. Dotychczas w całym kraju to wyróżnienie otrzymało ponad 7 tys. osób. Krzyż Wolności i Solidarności wzorowany jest na Krzyżu Niepodległości z II RP.

Odznaczeni Krzyżem Wolności i Solidarności

MAREK ZENON GŁOWACKI
Pan Marek Zenon Głowacki od 1980 r. pełnił funkcję przewodniczącego Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” w Kieleckim Przedsiębiorstwie Instalacji Budownictwa. W okresie stanu wojennego i później brał udział w rozprowadzaniu nielegalnych materiałów bezdebitowych. W czerwcu 1988 r. w Wąchocku, w trakcie obchodów uroczystości zawiązanej z upamiętnieniem Armii Krajowej, wspólnie z innymi rozpowszechnił ok. 500 sztuk ulotek sygnowanych przez „Konfederację Solidarności Walczącej”. Uczestniczył w „Mszach za Ojczyznę” i pielgrzymkach organizowanych przez Duszpasterstwo Ludzi Pracy. Od wrześniu 1988 r. do sierpnia 1989 r. Marek Zenon Głowacki był rozpracowywany przez SB z uwagi na to, że utrzymywał kontakty z członkami byłej „Solidarności” i „Solidarności Walczącej” w Kielcach. W styczniu 1989 r. z jego inicjatywy w Kieleckim Przedsiębiorstwie Instalacji Budownictwa powstała Komisja Założycielska NSZZ „Solidarność”.

MARIUSZ RYSZARD GÓRSKI
W latach 1982-1989 był zaangażowany w działalność organizacji Solidarność Walcząca Kielce – przekształconej w 1987 r. w Konfederację Solidarności Walczącej „SoWa” Kielce. Zajmował się kolportażem ulotek, rozklejaniem plakatów, malowaniem napisów antykomunistycznych na murach na terenie miasta. W październiku 1982 r. brał udział w akcji ustawienia i zabetonowania Krzyża Katyńskiego na Cmentarzu Partyzanckim w Kielcach. Inicjował upamiętnianie wydarzeń historycznych m.in. Marszu Szlakiem Pierwszej Kompanii Kadrowej przez pozostawianie pamiątkowych pocztówek na grobach legionistów. W latach 1984-1989 drukował w piwnicy swojego domu nielegalne wydawnictwa tj.: pismo „Wolność i Solidarność” (WiS) wydawane przez Solidarność Walczącą Kielce, następnie przez Konfederację Solidarności Walczącej „SoWa” Kielce, od 1989 r. pismo „Reflektor” – sygnowane przez NZS przy Wyższej Szkole Pedagogicznej w Kielcach.

ADAM EDWARD JACH
Pan Adam Edward Jach był członkiem NSZZ „Solidarność” w Przedsiębiorstwie Produkcji i Montażu Urządzeń Elektrycznych „Elektromontaż” w Kielcach. W ramach represji za prowadzoną działalność w dniu 5 listopada 1982 r. został powołany na trzymiesięczne szkolenie wojskowe w ramach czynnej służby wojskowe w 28 Pułku Czołgów Średnich w Czarnem.

JAN JUSZCZE
Pan Jan Juszcze pełnił funkcję przewodniczącego NSZZ „Solidarność” Wydziału Spiekalni Huty „Katowice” do dnia 13 grudnia 1982r. Po ogłoszeniu stanu wojennego brał udział w strajku, który trwał w Hucie w okresie od 13 do 25 grudnia 1981r. Organizował pomoc osobom internowanym i ich rodzinom. Został internowany w dniu 26 sierpnia 1982r. w Ośrodku Odosobnienia w Uhercach, gdzie przebywał do 15 października 1982 r. W 1983 r. wyjechał na pobyt stały do USA.

JAN PAJDOSZ
Pan Jan Pajdosz brał udział w organizowaniu strajków w Fabryce Łożysk Tocznych „Iskra” w Kielcach. W dniu 8 listopada 1982 r. W ramach represji za prowadzoną działalność został powołany do odbycia ćwiczeń w Wojskowym Obozie Internowania w Budowie (JW 1013). Szkolenie wojskowe rezerwistów w powyższej jednostce nie miało na celu realizacji zadań związanych z obronnością kraju oraz podnoszeniem umiejętności żołnierskich, natomiast służyło walce z opozycją i było dotkliwą formą represji stosowaną wobec wcielonych. W Wojskowym Obozie Internowania przebywał do 2 lutego 1983 r.

LUCYNA ŁUCJA RYDZEK
Pani Lucyna Łucja Rydzek jako katechetka pracująca w parafii pw. Wniebowzięcia NMP we Włoszczowie była jedną z osób wspomagających strajk młodzieży Zespołu Szkół Zawodowych podjęty w obronie krzyży. Strajk okupacyjny szkoły trwał od 3 do 16 grudnia 1984 r. W dniu 11 czerwca 1985 r. została zatrzymana przed budynkiem Sądu Rejonowego w Jędrzejowie i ukarana grzywną, kosztami postępowania oraz podaniem orzeczenia Kolegium do zakładu pracy. Pani Lucyna Łucja Rydzek w latach 1984-1989 brała udział w przygotowaniach Mszy św. za Ojczyznę we Włoszczowie, pieszych pielgrzymek do Częstochowy i spotkań mieszkańców z opozycjonistami przyjeżdzającymi do Włoszczowy. W trakcie organizowanych wydarzeń kolportowała krzyże, znaczki i plakietki o treści patriotycznej oraz ulotki i książki z tzw. drugiego obiegu.

JERZY JÓZEF SKOWRON
Pan Jerzy Józef Skowron aktywnie działał na rzecz założenia związku NSZZ „Solidarność” przy Zakładzie Transportu Przemysłu Mięsnego w Kielcach w sierpniu 1980 r. Pełnił funkcję przewodniczącego Komisji Zakładowej w miejscu pracy. Współpracował z Zarządem Regionu Świętokrzyskiego i działaczami „Solidarności” z innych części Polski. Po wprowadzeniu stanu wojennego nadal negatywnie wypowiadał się na temat rządu i PZPR, utrzymywał kontakt z byłymi działaczami „Solidarności”, prowadził działalność związkową poprzez kolportaż wydawnictw i ulotek o wrogiej ustrojowi treści. Został internowany w dniu 10 maja 1982 r. i osadzony w Areszcie Śledczym w Kielcach. W dniu 9 lipca 1982 r. został przeniesiony do Ośrodka Odosobnienia w Łupkowie. Na mocy amnestii zwolniony z internowania w dniu 23 lipca 1982 r. W 1983 r. wyjechał wraz z rodziną na pobyt stały do USA.

JACEK KAROL SZREK
Pan Jacek Karol Szrek był aktywnym członkiem NSZZ „Solidarność” w Fabryce Samochodów Specjalizowanych „Polmo SHL” w Kielcach. Za swój negatywny stosunek do władz partyjno-państwowych PRL w dniu 5 listopada 1982 r. został powołany do odbycia ćwiczeń w Wojskowym Obozie Internowania w Czerwonym Borze (JW 3466). Szkolenie wojskowe rezerwistów w powyższej jednostce nie miało na celu realizacji zadań związanych z obronnością kraju oraz podnoszeniem umiejętności żołnierskich, natomiast służyło walce z opozycją i było dotkliwą formą represji stosowaną wobec wcielonych. W Wojskowym Obozie Internowania przebywał do 3 lutego 1983 r.

TADEUSZ WIKTOROWSKI (odznaczenie pośmiertne)
Pan Tadeusz Wiktorowski, pracownik Fabryki Samochodów Ciężarowych w Starachowicach, w latach 1980-1982 był rozpracowywany przez funkcjonariuszy KW MO w Kielcach jako organizator akcji strajkowych i protestacyjnych w zakładzie pracy. Po wprowadzeniu stanu wojennego nie zaprzestał działalności w strukturach NSZZ „Solidarność” i brał udział w kolportażu nielegalnych materiałów na terenie Starachowic. W dniu 30 sierpnia 1982 r. został zatrzymany i osadzony w Areszcie Śledczym w Kielcach. W dniu 17 września 1982 r. postępowanie umorzono z uwagi na brak dostatecznych dowodów winy. W dniu 5 listopada 1982 r. został powołany na przymusowe ćwiczenia do wojskowego obozu internowania w Czerwonym Borze (JW. 3466), gdzie przebywał do 3 lutego 1983 r.