Wśród produktów tradycyjnych na świętokrzyskiej liście jest ser jabłeczny. Wyglądem przypomina skrystalizowany miód i ma barwę ciemnobrązową z matowym odcieniem. Jest twardy, bardzo gęsty i kleisty, urzeka bardzo słodkim smakiem i intensywnym zapachem jabłkowo-goździkowo-pomarańczowym.
Ser jabłeczny znajdujący się na Liście Produktów Tradycyjnych województwa świętokrzyskiego jest słodzonym przetworem z jabłek o dużej wartości odżywczej i wyjątkowo długim okresie przechowywania. W XIX wieku ze względu na swoje walory smakowe były szczególnym rodzajem łakoci, zwłaszcza dla dzieci.
Jak robi się taki ser? Otrzymuje się go smażąc przecier jabłkowy z miodem lub cukrem. Można także wykorzystać inne owoce, na przykład gruszki. Swoją popularność ser jabłkowy zawdzięcza łatwej dostępności owoców, które rosną w przydomowych sadach. Wymyślony został między innymi dla długotrwałego przechowywania zdrowych owoców, a także wykorzystanie uszkodzonych, obitych, spadów.
Aby wzbogacić jego smak, świętokrzyskie gospodynie dodawały do niego różne dodatki, np. suche, utarte, kandyzowane skórki owoców południowych, orzechy, migdały czy drobno zmielone przyprawy korzenne jak np. cynamon, kardanom, goździki, ziele angielskie czy gałka muszkatołowa.
Ser jabłeczny powinien mieć jednorodną, zestaloną, twardą konsystencję, która pozwala na jego krojenie w kostkę lub plasterki. Może być także barwiony naturalnymi sokami owocowymi.
Sery jabłeczne są trwałe i można je przechowywać w miejscach suchych i przewiewnych w postaci niedużych, bardzo dobrze wysuszonych kostek otoczonych cukrem nawet przez wiele miesięcy. Prekursorami produkcji serów owocowych były klasztory i dwory szlacheckie. Ale szczególny rozwój produkcji serów w gospodarstwach nastąpił, gdy w kuchni upowszechnił się cukier buraczany. Przepis przekazywany od wielu pokoleń na jego przygotowanie przetrwał wieki i do dzisiaj jest niezmienny.
















