Zalesione wzgórze, klasztor, piękny widok na Kielce. Karczówka to jedno z ulubionych miejsc spacerów kielczan. Jak prezentuje się tej wiosny?
REZERWAT „KARCZÓWKA”
Karczówka jest rezerwatem krajobrazowym, częściowym, o powierzchni 26,55 ha, utworzonym w 1953 r. Położona około 2 km na od centrum Kielc. Obejmuje wzgórze Karczówka (najwyższe wzniesienie Pasma Kadzielniańskiego – 340 m n.p.m.) z wyjątkiem części północnego stoku (będącego własnością księży Pallotynów) oraz samego wierzchołka zwieńczonego zabudowaniami kościoła św. Karola Boromeusza i klasztoru pobernardyńskiego ufundowanego przez biskupa Marcina Szyszkowskiego.
Wzgórze zbudowane jest z wapieni organogenicznych dewonu środkowego i górnego, w którym występują, niegdyś intensywnie eksploatowane, rudy ołowiu. Na obszarze wzgórza zachowały się liczne ślady górnictwa: zapadliska w miejscach szybów (było ich ok. 3000), tzw. szpary oraz hałdy, obecnie porośnięte lasem i wtopione w krajobraz. Największa szpara na Karczówce (ok. 400 m dł. i 2 m szer.) znajduje się na zachodnim zboczu i widoczna jest ze szlaku turystycznego koloru czerwonego. Teren rezerwatu posiada walory naukowe i krajobrazowe, które udostępnia oznakowana ścieżka edukacyjna. W dziewięciu punktach ustawiono tablice informacyjne na których przedstawiono m.in. 3 stanowiska geologiczne i 3 obiekty dawnego górnictwa. Jej początek znajduje się u podnóża Karczówki przy skrzyżowaniu ulic: Podklasztornej i św. Barbary.
Południowe stoki Karczówki zbudowane są z gruboławicowych wapieni, na których widać liczne formy krasu powierzchniowego. W partiach szczytowych występują szare, płytowe i skaliste wapienie wykształcone w facji rafowej. Na północnych stokach Karczówki odsłaniają się ciemne łupki krzemionkowe należące do dolnego karbonu.
W drzewostanie porastającym wzgórze w obrębie rezerwatu dominuje sosna, liczne są też buki i brzozy. Las sosnowy ma około 180 lat. Na terenie Karczówki występuje wiele roślin chronionych: sasanki, bluszcze, storczyki, lilia złotogłów.
Do rezerwatu, z centrum miasta można dotrzeć idąc ul. Karczówkowską. Zwieńczona piękną barokową budowlą sakralną Karczówka widoczna jest z wielu miejsc Kielc, a nawet spoza ich granic (Pasmo Oblęgorskie). Stanowi charakterystyczny element krajobrazu zachodniej części miasta. Jako ciekawostkę można podać, że kościół na Karczówce jest kościołem nie orientowanym, wprawdzie wybudowany na osi wschód-zachód, ale z ołtarzem nie po stronie wschodniej, lecz zachodniej.
W zespole klasztornym zainteresowani geologią mogą zobaczyć unikalną rzeźbę św. Barbary, odkutą w bryle rudy ołowiu ‒ galenie, wykonany z kieleckiego marmuru ołtarz główny oraz schody z dwukolorowego piaskowca.
Ponadto oprócz cennej architektury możemy podziwiać muzeum im. św. Jana Pawła II m.in. z darami jakie Ojciec Święty otrzymał w czasie swych pielgrzymek po różnych kontynentach.
Z tarasu widokowego rozpościera się panorama na Górę Dobrzeszowską, Górę Kuźniacką, Górę Perzową, Górę Sieniawską, Górę Baranią, przełom rzeki Bobrzy, Ciosową, Wykieńską, Wzgórza Tumlińskie, Pasmo Masłowskie z Klonówką, przełom rzeki Lubrzanki, Radostową, Łysicę i Święty Krzyż.
KLASZTOR I KOŚCIÓŁ NA WZGÓRZU KARCZÓWKA
Zespół klasztorny ufundował bp krakowski Marcin Szyszkowski, jako wotum za ominięcie Kielc przez szalejącą w kraju w 1622 r. zarazę.
Kościół pod wezwaniem św. Karola Boromeusza wzniesiono na wzgórzu Karczówka, leżącym wówczas nieopodal Kielc. Nazwa wzgórza wywodzi się od osady leżącej na jego zboczu, zamieszkałej przez górników zajmujących się karczowaniem lasu. Akt erekcyjny wydano 2 maja 1624 roku. Kielce liczyły wówczas około 1500 mieszkańców. Lokalizacja uwarunkowana była bliskim położeniem Kielc, możliwością budowy w przyszłości drogi krzyżowej oraz bliskością surowców budowlanych. Po wzniesieniu pierwotnego kościoła, który swym kształtem odbiegał od obecnej bryły, arcybiskup nadał Karczówce nazwę – Góra Świętego Karola, jednak nazwa ta nigdy nie znalazła akceptacji mieszkańców.
W 1628 roku ukończono budowę kościoła. W 1629 roku zapadła decyzja o sprowadzeniu na Karczówkę zakonników. Rozszerzono zabudowania, przebudowano pomieszczenia plebanii, dostosowując je do celów klasztornych. W 1631 roku zakończono budowę, a na Karczówkę do klasztoru sprowadzono bernardynów. Jedynie na Karczówce odbywały się wówczas wielokrotne odpusty, które w ciągu roku gromadziły tłumy wiernych z miasta i okolic. W I połowie XVIII w. dobudowano od strony wschodniej zabudowania gospodarcze, które ogrodzono murem z basztami na wschodnich narożach i ulokowaną pośrodku bramą.
Od 1957 r. w obiektach gospodarzy Stowarzyszenie Apostolstwa Katolickiego tzw. „Księża Pallotyni”, które prowadzi tu parafię i nowicjat (zakon Bernardynów został zlikwidowany przez władze carskie w 1864 r.). Wzniesiony z prostych brył geometrycznych zespół klasztorny zwieńczają pokryte spatynowaną blachą miedzianą barokowe hełmy wieży i sygnaturki. Ciekawym jest także barokowy zespół schodów prowadzących do klasztoru. Ich okładzinę, balustradki i bramki wykonano z czerwonego i szarego piaskowca – drugiego po „marmurach” kamienia zdobniczego wydobywanego na Kielecczyźnie. W przedsionku po lewej, umieszczono tablicę erekcyjną, a po prawej, nad wejściem do klasztoru obraz kieleckiego malarza R. Praussa, nawiązujący do złupienia klasztoru przez Szwedów w 1655 r. Z przedsionka przechodzimy do kruchty, z której prowadzą wejścia do kościoła i znajdującej się pod wieżą – kaplicy św. Barbary. W jednonawowym kościele na szczególną uwagę zasługuje wykonany w marmurze chęcińskim wczesnobarokowy ołtarz główny z obrazami patrona świątyni i św. Kazimierza. Pozostałe wyposażenie wnętrza pochodzi z okresu rokoka.
W rokokowym ołtarzu umieszczono XVII w. posąg patronki górników św. Barbary. Wykonano go z nietypowego materiału jakim był rzadko spotykanej wielkości samorodek rudy ołowiu – galeny (PbS). O legendarnej historii tego znaleziska opowiadają umieszczone na zachodniej ścianie kaplicy tablice. Tutejszy mieszkaniec i górnik – Hilary Mala w szybach górniczych Karczówki znalazł trzy samorodki galeny. Wykonano z nich figurę Najświętszej Marii Panny (obecnie w kieleckiej katedrze), figurę św. Barbary (Karczówka) i św. Antoniego (Borkowice). Przy ołtarzu stoją dwa osiemnastowieczne świeczniki marmurowe, zdobione typową dla rokoka ornamentacją. Po wyjściu z kościoła, z tarasu widokowego możemy podziwiać panoramę głównego grzbietu Gór Świętokrzyskich. Zespół klasztorny Bernardynów składa się z kościoła p.w. Św. Karola Boromeusza z 1628 r., klasztoru z 1631 r., zabudowań gospodarczych i stodoły z 1 poł. XVIII w., przebudowanej w 1986 r. na kaplice MB Fatimskiej. Obecnie klasztor Pallotynów. Przy murze klasztornym, od strony północnej – pomnik, zbiorowa mogiła powstańców z 1863 roku.