„ŻOŁNIERZE NIEZŁOMNI. ŻOŁNIERZE WYKLĘCI” [ETIUDY FILMOWE IPN]

Prezentujemy etiudy filmowe przedstawiające żołnierzy polskiego podziemia antykomunistycznego.

Czytaj również

Dr Ryszard Śmietanka–Kruszelnicki: z roku na rok wiemy coraz więcej o pogromie

2025-07-04

Zmarł Leszek Bukowski

2025-06-26

Etiudy powstały we współpracy Instytutu Pamięci Narodowej ze spółką Media Kontakt, przy wsparciu Ministerstwa Obrony Narodowej, Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej, Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, Muzeum Historii Polski oraz Miasta Lublin. Projekt został objęty patronatem Prezydenta RP Andrzeja Dudy.

Składające się na serię „Żołnierze Niezłomni. Żołnierze Wyklęci” etiudy w przystępny sposób prezentują sylwetki zarówno tych bardziej, jak i mniej znanych bohaterów podziemia i pomagają widzowi poznać oraz zrozumieć rzeczywistość powojennej Polski ludowej.

JÓZEF FRANCZAK „LALUŚ” (1918-1963)

Uczestnik wojny obronnej 1939 r., członek ZWZ, AK i WiN, ostatni żołnierz podziemia antykomunistycznego.

ANDRZEJ KISZKA PS. „DĄB” (1921-2017)

żołnierz BCH, NOW-AK, 8 lat ukrywał się w bunkrze leśnym, aresztowany w 1961 r., skazany na 15 lat więzienia.

ZDZISŁAW BROŃSKI „USKOK” (1912-1949)

Walczył w wojnie obronnej w 1939 r., członek POZ i żołnierz AK-WiN, dowódca oddziału partyzanckiego.

WŁADYSŁAW ŁUKASIUK „MŁOT” (1906-1949)

Przedwojenny współpracownik polskiego wywiadu, żołnierz ZWZ-AK, dowódca 6. Brygady Wileńskiej AK, zginął w niewyjaśnionych okolicznościach.

STANISŁAW SOJCZYŃSKI „WARSZYC” (1910-1947)

Żołnierz AK Obwodu Radomsko, twórca i komendant Konspiracyjnego Wojska Polskiego, zamordowany wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Łodzi.

EDWARD TARASZKIEWICZ „ŻELAZNY” (1921-1951)

W trakcie wojny pracownik przymusowy w III Rzeszy, po powrocie żołnierz DSZ-WiN, dowódca oddziału partyzanckiego na Lubelszczyźnie, zginął w obławie.

ZYGMUNT OLECHNOWICZ „ZYGMA” (1926-POCZĄTEK LAT 90. XX W.)

Żołnierz 77 pp. AK pod dowództwem „Ragnera”, następnie adiutant Anatola Radziwonika „Olecha”, aresztowany przez NKWD, skazany na 25 lat łagrów.

KAZIMIERZ ŻEBROWSKI „BĄK” (1901-1949)

Uczestnik wojny obronnej w 1939 r., członek SZP-ZWZ, następnie NOW-NSZ-NZW, komendant Okręgu III NZW Białystok.

JERZY ŻEBROWSKI „KONAR” (1932-1949)

Syn i adiutant Kazimierza Żebrowskiego „Bąka”.

CZESŁAW ZAJĄCZKOWSKI „RAGNER” (1917-1944)

Uczestnik wojny obronnej w 1939 r., legendarny dowódca oddziału partyzanckiego na Nowogródczyźnie, zginął w obławie przeprowadzonej przez NKWD.

RUTA CZAPLIŃSKA PS. „EWA” (1918-2008)

Ppor. czasu wojny, kierownik Wydziału Łączności Organizacyjnej KG NZW, więzień okresu stalinowskiego.

ANTONI OLECHNOWICZ „POHORECKI” (1905-1951)

Ppłk dypl. WP, uczestnik wojny obronnej w 1939 r., członek SZP-ZWZ-AK-DSZ-WiN, komendant 5. i 6. Brygady Wileńskiej AK, aresztowany i skazany na karę śmierci, wyrok wykonano.

ZDZISŁAW BADOCHA „ŻELAZNY” (1925-1946)

Dowódca drużyny, a następnie szwadronu w 5. Brygadzie Wileńskiej AK, zginął w trakcie obławy rażony odłamkami granatu.

DANUTA SIEDZIKÓWNA „INKA” (1928-1946)

Sanitariuszka i łączniczka w 5. Brygadzie Wileńskiej AK, aresztowana przez UB, zamordowana wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Gdańsku.

HIERONIM DEKUTOWSKI „ZAPORA” (1918-1949)

Cichociemny, dowódca oddziałów partyzanckich AK, DSZ i WiN, po ciężkim śledztwie zamordowany w więzieniu na warszawskim Mokotowie.

MIECZYSŁAW DZIEMIESZKIEWICZ „RÓJ” (1925-1951)

Żołnierz NSZ, dowódca legendarnego oddziału NZW operującego na Północnym Mazowszu, zginął w trakcie przedzierania się przez obławę.

KAZIMIERZ KAMIEŃSKI „HUZAR” (1919-1953)

Oficer rezerwy WP, dowódca oddziałów AK, AKO i WiN, aresztowany wskutek kombinacji operacyjnej UB, skazany w procesie pokazowym na karę śmierci, wyrok wykonano.

MARIAN BERNACIAK „ORLIK” (1917-1946)

Uczestnik wojny obronnej w 1939 r, żołnierz ZWZ, AK, DSZ i WiN, dowódca oddziału partyzanckiego na Lubelszczyźnie, ranny w obławie popełnił samobójstwo.

KS. WŁADYSŁAW GURGACZ, „SEM” (1914-1949)

Jezuita, po wojnie kapelan Polskiej Podziemnej Armii Niepodległościowej, skazany w procesie pokazowym na karę śmierci, wyrok wykonano.

ANATOL RADZIWONIK „OLECH” (1916-1949)

Żołnierz Armii Krajowej, legendarny dowódca polskiego podziemia antykomunistycznego na Kresach, zginął w obławie przeprowadzonej przez NKWD.

ZYGMUNT SZENDZIELARZ „ŁUPASZKA” (1910-1951)

Przedwojenny oficer WP, dowódca 5. Brygady Wileńskiej AK, zamordowany wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w więzieniu mokotowskim.