M10D 215,072 MHz Zadzwoń do studia 41 200 20 20 
Premiera filmu „Paszporty Paragwaju” w reżyserii Roberta Kaczmarka odbędzie się 26 marca w Centrum Edukacyjnym IPN „Przystanek Historia” w Kielcach. Projekcję zaplanowano w związku z przypadającym dziś Narodowym Dniem Pamięci Polaków ratujących Żydów.
Czytaj również
To nieznana historia dotycząca udziału polskiej dyplomacji w ratowaniu Żydów podczas II wojny światowej.
– Obraz przedstawia współpracę polsko-żydowską, której celem nadrzędnym było życie drugiego człowieka. To żmudna praca polskiego Rządu na Uchodźstwie wsparta działaniami środowisk żydowskich. Zdobywano druki paszportów krajów Ameryki Południowej, a następnie organizowano tam przerzut Żydów – podkreśla Tomasz Domański z kieleckiej delegatury IPN.
– Dla mnie ten film jest pewnym hołdem, który współcześnie składamy osobom zaangażowanym, które mimo, że daleko w Szwajcarii, teoretycznie w bezpiecznym miejscu ryzykowały wiele, aby uratować polskich obywateli. Później ta praca została zapomniana – zaznaczył Tomasz Domański.
W latach 1942-1943 w poselstwie RP w Bernie funkcjonowała nieformalna grupa złożona z polskich dyplomatów oraz działaczy organizacji żydowskich. Wspólnie działali na rzecz uzyskiwania paszportów państw Ameryki Południowej. Fałszywe dokumenty trafiały do Żydów w okupowanej Europie, którzy dzięki nim uniknęli w większości wywózek do niemieckich obozów zagłady. Posiadacze tych paszportów trafiali do obozów dla internowanych w Niemczech oraz do okupowanej Francji. Część z nich doczekała końca wojny.
Do grupy działającej przy polskim poselstwie w Bernie należeli: Aleksander Ładoś od kwietnia 1940 roku poseł pełnomocny w Bernie, jego współpracownik Konstanty Rokicki – konsul w Bernie, Stefan Jan Ryniewicz – sekretarz i kierownik Wydziału Konsularnego w Bernie, Juliusz Kühl – sekretarz poselstwa. Ze strony organizacji żydowskich ogromną rolę odegrali: Adolf H. Silberschein – działacz syjonistyczny, poseł na Sejm RP oraz Chaim Eiss – rabin, działacz Agudat Israel.
Tomasz Domański zaznaczył, że wielokrotnie osoby uratowane były przekonane, że to rządy państw, w których się znalazły uratowały im życie. Tymczasem to dzięki zaangażowaniu polskich dyplomatów mogli opuścić okupowany kraj.
Szacuje się, że wydano około 5 tysięcy paszportów do krajów Ameryki Południowej. Niektóre źródła mówią o 10 tysiącach, ale zdaniem Tomasza Domańskiego są to dane zawyżone. Te liczby nie oznaczają, że tyle osób przeżyło podróż.
Ogółem po drugiej wojnie światowej przeżyło około 40-50 tysięcy Żydów zamieszkujących na ziemiach polskich.
Premiera filmu „Paszporty Paragwaju” odbędzie się w „Przystanku Historia” w Kielcach, 26 marca o godzinie 17.00.
