czwartek, 3 lipca 2025
101,4 MHz | 90,4 Kielce | 100,00 MHz Włoszczowa  dab logo M10D 215,072 MHz                    Zadzwoń do studia 41 200 20 20          
Brak wyników
Pokaż wszystko
Radio Kielce
  • REGION
    • ŚWIĘTOKRZYSKIE
    • KIELCE
    • BUSKO-ZDRÓJ
    • JĘDRZEJÓW
    • KAZIMIERZA WIELKA
    • KOŃSKIE
    • OPATÓW
    • OSTROWIEC ŚWIĘTOKRZYSKI
    • PIŃCZÓW
    • SANDOMIERZ
    • SKARŻYSKO-KAMIENNA
    • STARACHOWICE
    • STASZÓW
    • WŁOSZCZOWA
  • KRAJ / ŚWIAT
  • SPORT
    • WIADOMOŚCI SPORTOWE
    • KORONA KIELCE
    • INDUSTRIA KIELCE
  • KULTURA
    • AKTUALNOŚCI
    • INFORMATOR KULTURALNY
    • RECENZJE
  • CO NA DROGACH
  • ZDROWIE
  • MULTIMEDIA
    • ZDJĘCIA
    • GALERIA KUBALSKI & TASZŁOW
    • WIDEO
    • PODCASTY
  • POGODA
  • PORTALE RADIA KIELCE
    • CENTRUM EDUKACJI MEDIALNEJ
    • FOLK RADIO
    • PODCASTY
    • PROJEKT PRACA
    • WIELKA LITERATURA W CYFROWYM ŚWIECIE
    • ZOOM NA WIEŚ
  • O NAS
    • RAMÓWKA
    • AUDYCJE RADIA KIELCE
    • KONTAKT
    • DZIENNIKARZE
    • DZIAŁ PROMOCJI I MARKETINGU
    • STUDIO GRAM
    • HISTORIA POLSKIEGO RADIA KIELCE
    • WARUNKI KORZYSTANIA
    • REGULAMIN KONKURSÓW ANTENOWYCH
    • ZASADY KAMPANII SPOŁECZNYCH
    • POLITYKA PRYWATNOŚCI
    • STANDARDY OCHRONY MAŁOLETNICH
    • ABONAMENT RTV
    • PROCEDURA ZGŁOSZEŃ WEWNĘTRZNYCH
    • BIP
Radio Kielce
  • REGION
    • ŚWIĘTOKRZYSKIE
    • KIELCE
    • BUSKO-ZDRÓJ
    • JĘDRZEJÓW
    • KAZIMIERZA WIELKA
    • KOŃSKIE
    • OPATÓW
    • OSTROWIEC ŚWIĘTOKRZYSKI
    • PIŃCZÓW
    • SANDOMIERZ
    • SKARŻYSKO-KAMIENNA
    • STARACHOWICE
    • STASZÓW
    • WŁOSZCZOWA
  • KRAJ / ŚWIAT
  • SPORT
    • WIADOMOŚCI SPORTOWE
    • KORONA KIELCE
    • INDUSTRIA KIELCE
  • KULTURA
    • AKTUALNOŚCI
    • INFORMATOR KULTURALNY
    • RECENZJE
  • CO NA DROGACH
  • ZDROWIE
  • MULTIMEDIA
    • ZDJĘCIA
    • GALERIA KUBALSKI & TASZŁOW
    • WIDEO
    • PODCASTY
  • POGODA
  • PORTALE RADIA KIELCE
    • CENTRUM EDUKACJI MEDIALNEJ
    • FOLK RADIO
    • PODCASTY
    • PROJEKT PRACA
    • WIELKA LITERATURA W CYFROWYM ŚWIECIE
    • ZOOM NA WIEŚ
  • O NAS
    • RAMÓWKA
    • AUDYCJE RADIA KIELCE
    • KONTAKT
    • DZIENNIKARZE
    • DZIAŁ PROMOCJI I MARKETINGU
    • STUDIO GRAM
    • HISTORIA POLSKIEGO RADIA KIELCE
    • WARUNKI KORZYSTANIA
    • REGULAMIN KONKURSÓW ANTENOWYCH
    • ZASADY KAMPANII SPOŁECZNYCH
    • POLITYKA PRYWATNOŚCI
    • STANDARDY OCHRONY MAŁOLETNICH
    • ABONAMENT RTV
    • PROCEDURA ZGŁOSZEŃ WEWNĘTRZNYCH
    • BIP
Brak wyników
Pokaż wszystko
Radio Kielce

Ich człowieczeństwo okazało się silniejsze niż strach przed karą

Dorota Klusek
2023-03-24 15:26
5 min. czytania
A A
24.03.2023. Kielce. Wystawa IPN - Polacy Ratujący Żydów W czasie II wojny światowej / Fot. Wiktor - Taszłow - Radio Kielce

24.03.2023. Kielce. Wystawa IPN - Polacy Ratujący Żydów W czasie II wojny światowej / Fot. Wiktor - Taszłow - Radio Kielce

Udostępnij na FacebookUdostępnij na TwitterEmail

Historycy szacują, że było ich od 30 do 300 tys. Za ludzki odruch mogła ich spotkać kara śmierci, ale nie ulegli terrorowi. O takich osobach w sposób szczególny pamiętamy 24 marca, który jest Narodowym Dniem Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką.

24 marca 1944 roku do miejscowości Markowa na Podkarpaciu przebyła niemiecka ekspedycja karna. Żandarmi zamordowali rodzinę Ulmów – Józefa, Wiktorię, ich sześcioro dzieci. Wiktora była w zaawansowanej ciąży, ale Niemców nie powstrzymało to od zbrodni.

Czytaj również

Wakacyjne kontrole w trosce o bezpieczeństwo

Wakacyjne kontrole w trosce o bezpieczeństwo

2025-07-02
Nie chcą drogi, która podzieli miasto

Nie chcą drogi, która podzieli miasto

2025-07-02

Powód? Od 1943 roku Ulmowie ukrywali w swoich zabudowaniach Żydów z rodzin Goldmanów, Didnerów i Grünfeldów.

W rocznicę mordu

Ulmowie stali się symbolem Polaków represjonowanych i zamordowanych za pomoc Żydom w czasie II wojny światowej. W rocznicę ich w mordu obchodzony jest Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką.

Dzień ten ustanowiono, jak zapisano w treści ustawy, „w hołdzie Obywatelom Polskim – bohaterom, którzy w akcie heroicznej odwagi, niebywałego męstwa, współczucia i solidarności międzyludzkiej, wierni najwyższym wartościom etycznym, nakazom chrześcijańskiego miłosierdzia oraz etosowi suwerennej Rzeczypospolitej Polskiej, ratowali swoich żydowskich bliźnich od Zagłady zaplanowanej i realizowanej przez niemieckich okupantów”.

Takich osób było wiele. Ile dokładnie? Dr Tomasz Domański z kieleckiej delegatury Instytutu Pamięci Narodowej, który koordynuje centralny projekt badawczy: „Dzieje Żydów w Polsce i relacje polsko-żydowskie w latach 1917-1990” wyjaśnia, że ustalenia dotyczące skali udzielania pomocy ludności żydowskiej przez Polaków i obywateli polskich na ziemiach okupowanych wciąż trwają.

– Dotychczasowe szacunki są bardzo rozbieżne, wahają się od 30 do 300 tys. Polaków. Niektórzy badacze mówią, że ta liczba była wyższa – zaznacza. Historyk dodaje, że dyskusje budzi też kwestia znaczenia pomocy i ratowania.

– Niektórzy uważają, że powinniśmy te słowa stosować wymiennie. Inni twierdzą, że pomoc jest zjawiskiem szerszym niż samo ratowanie. Niemniej te szacunki, które są tak rozbieżne, i tak wymagają pewnej naukowej analizy. Ale jest to niezwykle trudne zagadnienie, bo ciężko odpowiedzieć, ilu Polaków udzieliło takiej pomocy spontanicznej, w odruchu serca. Oczywiście czym innym jest wzięcie na swoje barki ciężaru systematycznego ukrywania kogoś we własnych zabudowaniach. W tym przypadku możemy wskazać około 7 tys. Polaków, którzy otrzymali tytuł Sprawiedliwego wśród Narodów Świata – tłumaczy.

Pomoc w obliczu kary śmierci

W regionie kieleckim 284 osoby (dane z 2000 roku) zostały „Sprawiedliwymi”. Dr Tomasz Domański mówi, że to na pewno nie wszyscy.

– Ja tę liczbę Polaków pomagających Żydom w regionie szacowałbym na kilka tysięcy. Większość tych osób, które ratowały Żydów, udzielały im pomocy, to są mieszkańcy wsi. I tutaj powinny być skoncentrowane badania naukowe – wskazuje.

Wielu Polaków za swoją pomoc Żydom zapłaciło najwyższą cenę. Historyk wskazuje, że najbardziej wiarygodna liczba Polaków, którzy zginęli za pomoc Żydom to jest około 1 tys. osób.

– W regionie kieleckim te dane mówią o około 100 osobach. Są to i całe rodziny (Kowalskich, Kosiorów, Obuchowiczów – zamordowana 6 grudnia 1942 roku w Starym Ciepielowie, czy rodzina Olszewskich ze wsi Skórnice-Kopalnia zamordowana w 1943 roku), ale są też pojedyncze osoby, które ginęły za pomoc ukrywanym Żydom – tłumaczy.

Niektórzy byli rozstrzelani na miejscu, inni też ginęli z wyroków sądów niemieckich, w więzieniach w regionie kieleckim lub byli zamęczeni w obozach koncentracyjnych na okupowanych ziemiach polskich. Ale byli też i tacy, którym prawa łaski udzielił sam Hans Frank – Generalny Gubernator na podbitych ziemiach Polski.

Dr Tomasz Domański podkreśla, że mówiąc o liczbie Polaków, którzy ratowali Żydów, trzeba podkreślać, że było ich „aż” 30-300 tys., bo zdecydować się na takie działanie było poważnym wyzwaniem. Udzielanie pomocy Żydom było zagrożone karą śmierci.

„Zakładnicy” na wsi

– 15 października 1941 roku niemieckie władze okupacyjne w Generalnej Guberni wydały rozporządzenie, mówiące o karze śmierci za pomoc Żydom. Te rozporządzenia ewoluowały aż do kary śmierci za jakąkolwiek pomoc w 1942 roku. Dla nas to jest oczywiste, że z perspektywy niemieckiej skala kontaktów polsko-żydowskich, pomocy w 1941 roku, musiała być na tyle duża, że dla samych Niemców musiało to być zagrożeniem – zaznacza.

Losy Polaków pomagających Żydom znajdowały się w rękach dowódców poszczególnych jednostek policji niemieckiej, które dokonywały aresztowań lub najść na poszczególne gospodarstwa.

Badacz z IPN mówi, że Niemcy starali się też zmuszać Polaków do tego, by brali udział w działaniach antyżydowskich.

– Niemieckie zarządzenia stworzyły stróżę nocną. Na przykład na sołtysów został nałożony obowiązek podpisywania oświadczeń, pod karą śmierci, że w ich miejscowości nie przebywa żaden Żyd. Więc sołtys głową, własnym życiem musiał ręczyć za to, że w jego miejscowości Żydów nie ma. Ci stróże byli nazywani też zakładnikami. Ich nazwiska spisywano i wysyłano do najbliższego posterunku żandarmerii niemieckiej. Dzięki temu Niemcy wiedzieli, kto w danej wsi, w danym momencie taką stróżę pełni. Na tzw. odprawach sołtysów przypominano, że za ukrywanie Żydów grozi kara śmierci – tłumaczy.

Śmierć za… wiedzę

Ale Niemcy poszli jeszcze dalej. – Karany był również sam fakt nie donoszenia na ukrywanych i ukrywających się Żydów. W październiku i listopadzie 1942 roku Niemcy wydali zarządzenie mówiące o surowych karach dla osób, które wiedzą, że Żydzi są ukrywani lub się ukrywają i nie doniosą – dodaje historyk.

Okupant potrafił srogo karać niepokornych, ale jak zaznacza Tomasz Domański umiał także nagradzać tych, którzy z nim współpracowali.

– Z jednej strony mamy bardzo drakoński system kar, a z drugiej nagród, czyli wyłowienia ze społeczeństwa polskiego niegodziwców, antysemitów, którzy skuszeni nagrodami będą chcieli denuncjować ukrywanych Żydów. Tym samym doprowadzili do tak zwanego szmalcownictwa – mówi.

O tej historii przypomina wystawa „Polacy ratujący Żydów w czasie II wojny światowej”. Można ją oglądać na Skwerze im. Stefana Żeromskiego w Kielcach. Obejmuje 15 bogato ilustrowanych plansz. Przybliża tytułowe zagadnienie, pokazując wybrane aspekty polskiej pomocy, zarówno indywidualnej jak i zorganizowanej, podejmowanej na terenie okupowanej Polski, ale również poza jej granicami. Opowiada o działaniach polskich władz na uchodźstwie, a także o indywidualnych inicjatywach polskich dyplomatów. Przedstawia również szerszy kontekst okupacyjnej rzeczywistości i terroru okupanta, a także represje, które dotknęły osoby zaangażowane w pomoc Żydom. Nie pomija również problemu donosicielstwa i innych działań części Polaków utrudniających udzielanie pomocy.

Ekspozycję będzie można oglądać do 12 kwietnia.

Więcej o Polakach ratujących Żydów w cyklu audycji przygotowanych przez Polskie Radio Kielce.


https://polacyratujacyzydow.com.pl/


 

24.03.2023. Kielce. Wystawa IPN - Polacy Ratujący Żydów W czasie II wojny światowej / Fot. Wiktor - Taszłow - Radio Kielce24.03.2023. Kielce. Wystawa IPN – Polacy Ratujący Żydów W czasie II wojny światowej / Fot. Wiktor – Taszłow – Radio Kielce
24.03.2023. Kielce. Wystawa IPN - Polacy Ratujący Żydów W czasie II wojny światowej / Fot. Wiktor - Taszłow - Radio Kielce24.03.2023. Kielce. Wystawa IPN – Polacy Ratujący Żydów W czasie II wojny światowej / Fot. Wiktor – Taszłow – Radio Kielce
24.03.2023. Kielce. Wystawa IPN - Polacy Ratujący Żydów W czasie II wojny światowej / Fot. Wiktor - Taszłow - Radio Kielce24.03.2023. Kielce. Wystawa IPN – Polacy Ratujący Żydów W czasie II wojny światowej / Fot. Wiktor – Taszłow – Radio Kielce
24.03.2023. Kielce. Wystawa IPN - Polacy Ratujący Żydów W czasie II wojny światowej / Fot. Wiktor - Taszłow - Radio Kielce24.03.2023. Kielce. Wystawa IPN – Polacy Ratujący Żydów W czasie II wojny światowej / Fot. Wiktor – Taszłow – Radio Kielce
24.03.2023. Kielce. Wystawa IPN - Polacy Ratujący Żydów W czasie II wojny światowej / Fot. Wiktor - Taszłow - Radio Kielce24.03.2023. Kielce. Wystawa IPN – Polacy Ratujący Żydów W czasie II wojny światowej / Fot. Wiktor – Taszłow – Radio Kielce
24.03.2023. Kielce. Wystawa IPN - Polacy Ratujący Żydów W czasie II wojny światowej / Fot. Wiktor - Taszłow - Radio Kielce24.03.2023. Kielce. Wystawa IPN – Polacy Ratujący Żydów W czasie II wojny światowej / Fot. Wiktor – Taszłow – Radio Kielce
24.03.2023. Kielce. Wystawa IPN - Polacy Ratujący Żydów W czasie II wojny światowej / Fot. Wiktor - Taszłow - Radio Kielce24.03.2023. Kielce. Wystawa IPN – Polacy Ratujący Żydów W czasie II wojny światowej / Fot. Wiktor – Taszłow – Radio Kielce
24.03.2023. Kielce. Wystawa IPN - Polacy Ratujący Żydów W czasie II wojny światowej / Fot. Wiktor - Taszłow - Radio Kielce24.03.2023. Kielce. Wystawa IPN – Polacy Ratujący Żydów W czasie II wojny światowej / Fot. Wiktor – Taszłow – Radio Kielce
24.03.2023. Kielce. Wystawa IPN - Polacy Ratujący Żydów W czasie II wojny światowej / Fot. Wiktor - Taszłow - Radio Kielce24.03.2023. Kielce. Wystawa IPN – Polacy Ratujący Żydów W czasie II wojny światowej / Fot. Wiktor – Taszłow – Radio Kielce
Tagi: Polacy ratujący ŻydówwystawaKIELCEIPN

CZYTAJ RÓWNIEŻ

Wakacyjne kontrole w trosce o bezpieczeństwo

Wakacyjne kontrole w trosce o bezpieczeństwo

2025-07-02
Nie chcą drogi, która podzieli miasto
ZDJĘCIA

Nie chcą drogi, która podzieli miasto

2025-07-02
02.07.2025. Konceferncja prasowa w Filharmonii Świętokrzyskiej / Fot. Piotr Sawa - Radio Kielce

Lato pełne dźwięków w Filharmonii Świętokrzyskiej

2025-07-02
Mija 78 lat od pogromu kieleckiego

Zbliża się 79. rocznica pogromu kieleckiego

2025-07-02
Nie parkujcie na ulicy Sandomierskiej!

Nie parkujcie na ulicy Sandomierskiej!

2025-07-02
02.2025. Kielce. Okręgowe Obchody Święta Służby Więziennej / Fot. Jarosław Kubalski - Radio Kielce
ZDJĘCIA

Wyjątkowy dzień dla pracowników aresztów i zakładów karnych

2025-07-02
Radio Kielce. „Smakuj lato”. W audycji „Stacja Wakacje” rozpoczęliśmy cykl „Smakuj lato”. Pierwszą propozycją były potrawy z grilla / Fot. Jarosław Kubalski – Radio Kielce

Smakuj lato w „Stacji Wakacje”

2025-07-02
W szpitalu przy ulicy Prostej będą prowadzone badania kliniczne

W szpitalu przy ulicy Prostej będą prowadzone badania kliniczne

2025-07-02
podcasty.radiokielce.pl
folkradio.pl

REGION

Śmierć na torach

Obchodzą złote gody i mówią, że miłość jest najważniejsza

Wakacyjne kontrole w trosce o bezpieczeństwo

Nie chcą drogi, która podzieli miasto

Lato pełne dźwięków w Filharmonii Świętokrzyskiej

Skarżyskie ROD-y z dotacją

Zbliża się 79. rocznica pogromu kieleckiego

Pomorzany – czy ktoś musi zginąć?

Podróżni się skarżą, PKP obiecuje, że będzie lepiej 

Pochodzący z Końskich popularyzator astronomii połączył się ze Sławoszem Uznańskim-Wiśniewskim

folkradio.pl
podcasty.radiokielce.pl/

KULTURA

Lato pełne dźwięków w Filharmonii Świętokrzyskiej

Niezwykły festiwal po raz kolejny oczarował widzów i twórców

Światowe prawykonanie „Muzyki aniołów” i goście z Aten

Artur Wijata: branża tekstylna niszczy naszą planetę. Każdy wybór konsumencki ma znaczenie

Moda wyszła z… wody. Rozpoczął się festiwal Off Fashion

Maestro Jacek Rogala ma swoje słoneczko w buskiej Alei Gwiazd

Od pierwszej miłości do Shreka, czyli Zbigniew Zamachowski mniej znany

W Muzeum Zabawek i Zabawy można odkryć czar dawnych gier

Nie wiadomo, kto od 1 lipca kieruje teatrem Żeromskiego

Na buskiej promenadzie zalśni kolejne festiwalowe słoneczko

AKTUALNOŚCI

  • ŚWIĘTOKRZYSKIE
  • POLSKA
  • SPORT
  • KULTURA
  • ZDROWIE
  • CO NA DROGACH
  • ZOOM NA WIEŚ
  • STREFA MUNDURU
  • GALERIE ZDJĘĆ
  • WIDEO
  • POGODA

WIADOMOŚCI LOKALNE

  • KIELCE
  • BUSKO-ZDRÓJ
  • JĘDRZEJÓW
  • KAZIMIERZA-WIELKA
  • KOŃSKIE
  • OPATÓW
  • OSTROWIEC-ŚWIĘTOKRZYSKI
  • PIŃCZÓW
  • SANDOMIERZ
  • SKARŻYSKO-KAMIENNA
  • STARACHOWICE
  • STASZÓW
  • WŁOSZCZOWA

RADIO KIELCE

  • KONTAKT
  • DZIENNIKARZE
  • DZIAŁ PROMOCJI I MARKETINGU
  • RAMÓWKA
  • STUDIO GRAM
  • HISTORIA POLSKIEGO RADIA KIELCE
  • POLITYKA PRYWATNOŚCI
  • ABONAMENT RTV
  • ZASADY KAMPANII SPOŁECZNYCH
  • STANDARDY OCHRONY MAŁOLETNICH
  • PATRONATY
  • BIP

PORTALE RADIA KIELCE

  • PODCASTY
  • FOLK RADIO
  • PROJEKT PRACA
  • ZOOM NA WIEŚ
  • CENTRUM EDUKACJI MEDIALNEJ
  • WIELKA LITERATURA W CYFROWYM ŚWIECIE
  • POLACY RATUJĄCYCH ŻYDÓW
logo300

Radio Kielce - największe radio w regionie świętokrzyskim.

ul. Radiowa 4, 25-317 Kielce

tel. 41 363 05 00

radio@radiokielce.pl

101,4 MHz Świętokrzyskie
90,4 MHz Kielce
100,0 MHz Włoszczowa
215,072 MHz / KANAŁ 10D

OBSERWUJ NASZE PROFILE

Copyright © Polskie Radio Regionalna Rozgłośnia w Kielcach "Radio Kielce" S.A. 2025.
g-news logo
Brak wyników
Pokaż wszystko
  • REGION
    • ŚWIĘTOKRZYSKIE
    • KIELCE
    • BUSKO-ZDRÓJ
    • JĘDRZEJÓW
    • KAZIMIERZA WIELKA
    • KOŃSKIE
    • OPATÓW
    • OSTROWIEC ŚWIĘTOKRZYSKI
    • PIŃCZÓW
    • SANDOMIERZ
    • SKARŻYSKO-KAMIENNA
    • STARACHOWICE
    • STASZÓW
    • WŁOSZCZOWA
  • KRAJ / ŚWIAT
  • SPORT
    • WIADOMOŚCI SPORTOWE
    • KORONA KIELCE
    • INDUSTRIA KIELCE
  • KULTURA
    • AKTUALNOŚCI
    • INFORMATOR KULTURALNY
    • RECENZJE
  • CO NA DROGACH
  • ZDROWIE
  • MULTIMEDIA
    • ZDJĘCIA
    • GALERIA KUBALSKI & TASZŁOW
    • WIDEO
    • PODCASTY
  • POGODA
  • PORTALE RADIA KIELCE
    • CENTRUM EDUKACJI MEDIALNEJ
    • FOLK RADIO
    • PODCASTY
    • PROJEKT PRACA
    • WIELKA LITERATURA W CYFROWYM ŚWIECIE
    • ZOOM NA WIEŚ
  • O NAS
    • RAMÓWKA
    • AUDYCJE RADIA KIELCE
    • KONTAKT
    • DZIENNIKARZE
    • DZIAŁ PROMOCJI I MARKETINGU
    • STUDIO GRAM
    • HISTORIA POLSKIEGO RADIA KIELCE
    • WARUNKI KORZYSTANIA
    • REGULAMIN KONKURSÓW ANTENOWYCH
    • ZASADY KAMPANII SPOŁECZNYCH
    • POLITYKA PRYWATNOŚCI
    • STANDARDY OCHRONY MAŁOLETNICH
    • ABONAMENT RTV
    • PROCEDURA ZGŁOSZEŃ WEWNĘTRZNYCH
    • BIP

Copyright © Polskie Radio Regionalna Rozgłośnia w Kielcach "Radio Kielce" SA 2025.

Ta witryna wykorzystuje pliki cookie. Kontynuując przeglądanie wyrażasz zgodę na ich używanie. Zachęcamy do odwiedzenia naszej strony Polityki prywatności.