Czytaj również

Triathlonowe zmagania na najwyższym poziomie w Kielcach

2025-06-01

Młodzi pływacy z całej Polski uczcili Pacelta i Wiederka

2025-06-01

Odnaleziono wiersz Stanisława Lema, którego odkrycie przesuwa datę debiutu pisarza w prasie z 1946 r. na rok 1938 – poinformował PAP Michał Trusewicz. Wyjaśnił, że 24 października odnalazł wiersz Lema pt. „Gama kolorowa”, który ukazał się w 1938 r. w tygodniku „Nasza Opinia”.

– Agnieszka Gajewska w opublikowanej w 2021 r. książce Stanisław Lem. Wypędzony z Wysokiego Zamku. Biografia przywołuje list odnaleziony w Archiwum Mariana Hemara, napisany przez Lema najprawdopodobniej w 1945 r., zwieńczony autorskim krótkim wierszem. Badaczka wskazuje, że być może jest to najwcześniejszy znany utwór skreślony ręką autora Dzienników gwiazdowych” – napisał w informacji przesłanej PAP poeta, krytyk literacki i redaktor Michał Trusewicz.Jak przypomniał, przyjęło się, że oficjalnym debiutem Stanisława Lema, do którego przyznawał się sam pisarz, było opowiadanie opublikowane na łamach „Tygodnika Powszechnego” w 1946 r.

– Na początku swojej kariery, w latach 1946-48, Lem swoje utwory drukował m.in. w Kuźnicy, Odrze, Żołnierzu Polskim. Dla Tygodnika Powszechnego pisał również wiersze, a ich wybór znalazł się w książce Wysoki Zamek. Wiersze młodzieńcze – wyjaśnił Trusewicz.

– W wywiadzie ze Stanisławem Beresiem autor +Cyberiady+ podkreślił, że pierwsze wiersze zaczął pisać jeszcze przed wybuchem II wojny światowej, mając zaledwie 17 lat. Lem opowiadał: Tuż przed wojną (…), kiedy miałem jakieś siedemnaście lat, zacząłem pisać wiersze. Były bardzo niedobre, ale przywiązałem się do nich, więc kiedy w czasie okupacji zostawiłem je w spalonym mieszkaniu, miałem głębokie przekonanie, że kultura narodowa ponosi wielką stratę – przypomniał Trusewicz.

Jak wyjaśnił, dotychczas uważano, że przedwojennych wierszy Lema nie uda się odzyskać.

– Sytuacja się jednak zmieniła 24 października br., kiedy to dokonując kwerendy przy okazji wydania poezji zupełnie innego poety – Juliusza Wita – natrafiłem na rocznik 1938 tygodnika Nasza Opinia, którego redaktorem był Naftali Hauser. W numerze 153 tego czasopisma pojawił się wiersz Gama kolorowa, sygnowany nazwiskiem przyszłego autora Dzienników gwiazdowych – podkreślił krytyk literacki.

Według niego, to odkrycie znacząco zmienia dotychczasową perspektywę badań twórczości Stanisława Lema, zwłaszcza jej początków.

– Już nie 1946, lecz rok 1938 jest prawdziwą datą jego debiutu – ocenił poeta.

„Trudno powiedzieć, jak potoczyłyby się losy Lema-poety, gdyż rok później wybuchła wojna. Czy kultura narodowa poniosła wielką stratę, kiedy pisarz zostawił swoje juwenilia w spalonym mieszkaniu? Nie wiem, ale na pewno dzięki temu odkryciu można przekonać się, jaką wyobraźnią poetycką wyróżniał się 17-letni Stanisław Lem, kiedy debiutował w Naszej Opinii” – napisał Michał Trusewicz.