Aktualne wyniki pomiarów ze stacji zlokalizowanych w województwie świętokrzyskim, a także prognozy zanieczyszczeń powietrza – informacje na ten temat można znaleźć w Internecie. Odświeżane na bieżąco zamieszczamy je na radiokielce.pl.

W przypadku prognozowanego przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska przekroczenia średniodobowego stężenia pyłu zawieszonego PM10 powyżej 150 µg/m, co oznacza bardzo złą jakość powietrza, Rządowe Centrum Bezpieczeństwa (RCB) ostrzega przed smogiem wysyłając wiadomości SMS.

Jakość powietrza w województwie świętokrzyskim

O ryzyku wystąpienia przekroczenia poziomu pyłu zawieszonego PM10 powiadamia również Regionalny Wydział Monitoringu Środowiska w Kielcach. Wczoraj (6 grudnia) wydane zostało ostrzeżenie o prognozowanym przekroczeniu pyłu zawieszonego PM10 na terenie powiatów kieleckiego i powiatu staszowskiego.

Dzisiaj (7 grudnia) na zachodzie i południu województwa świętokrzyskiego oraz w piątek i sobotę na północy regionu wskaźniki PM10 mają być na umiarkowanym poziomie (50.1 – 80 µg/m3). Szczegóły wraz z prognozą są dostępne na stronie internetowej Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska.

GIOŚ zachęca do bieżącego monitorowania aktualnego stanu jakości powietrza na podstawie wyników pomiarów, które są udostępniane w Internecie. Bieżące wyniki pomiarów jakości powietrza, wraz z informacjami zdrowotnymi przypisanymi do poszczególnych kategorii indeksu jakości powietrza, dostępne są na portalu „Jakość powietrza”.

PM10 – bardzo szkodliwy pył zawieszony

PM10 jest mieszaniną zawieszonych w powietrzu cząsteczek, których średnica nie przekracza 10 mikrometrów. Jest szkodliwy, ponieważ zawiera rakotwórcze metale ciężkie – benzopireny, furany i dioksyny. Norma średniego, dobowego stężenia tego pyłu wynosi według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wynosi 50 mikrogramów na metr sześcienny, a roczna 20 mikrogramów na metr sześcienny. Informację o przekroczonych normach pyłu zawieszonego ogłasza się jednak wówczas, gdy dobowe stężenie PM10 wyniesie 200 mikrogramów na metr sześcienny.

PM10 przede wszystkim wpływa negatywnie na układ oddechowy. Pył zawieszony odpowiada za ataki kaszlu, świszczący oddech, pogorszenie się stanu osób z astmą oraz za ostre i gwałtowne zapalenie oskrzeli. W sposób pośredni PM10 negatywnie wpływa także na cały organizm, między innymi zwiększając ryzyko zawału serca i wystąpienia udaru mózgu. Benzopiren jest również silnie rakotwórczy.

Przyczyną podwyższonych stężeń pyłu zawieszonego PM10 są warunki meteorologiczne sprzyjające gromadzeniu zanieczyszczeń pochodzących głównie z ogrzewania domów i mieszkań.

NO2 – dwutlenek azotu

Dwutlenek azotu powstaje w wyniku spalania paliw, przede wszystkim przez pojazdy i maszynyoraz podczas produkcji energii. NO2 stanowi zaledwie 5-10 proc. emitowanych bezpośrednio tlenków azotu, pozostała ilość to NO. Schłodzenie spalin i dostawa tlenu sprzyja jednak utlenianiu NO do NO2.

W przypadku ludzi NO2 może powodować podrażnienie dróg oddechowych, nasilenie chorób układu oddechowego (zwłaszcza astmy). Powoduje także napady kaszlu, pojawienie się świszczącego oddechu lub trudności w oddychaniu. Długotrwałe podwyższone stężenie NO2 może natomiast zwiększać podatność na infekcje układu oddechowego oraz osłabiać funkcje obronne płuc.

W przypadku środowiska NO2 działa destrukcyjnie na ekosystemy leśne i zbiorniki wodne oraz wpływa na zmniejszenie dopływu promieniowania słonecznego.

SO – dwutlenek siarki

Dwutlenek siarki to bezbarwny gaz o ostrym, gryzącym i duszącym zapachu, który silnie drażni drogi oddechowe. SO jest produktem ubocznym spalania paliw kopalnych, przez co zanieczyszcza atmosferę i powoduje smog. Co ciekawe, ma jednak własności bakteriobójcze i pleśniobójcze. Z tego powodu często stosowany jako konserwant (E220), szczególnie do win.

Dwutlenek siarki prowadzi do uszkodzenia układu oddechowego, zwiększonej podatności na infekcje oraz stanów zapalnych i chorób. Jego nagromadzenie w organizmie z czasem może przerodzić się w zmiany nowotworowe.

O3 – ozon troposferyczny

Ozon to odmiana alotropowa tlenu. Cząsteczki tlenu, którym oddychamy i który jest podstawowym składnikiem powietrza, są zbudowane z dwóch atomów tlenu (O2), w skład cząsteczki ozonu wchodzą natomiast trzy atomy tlenu (O3). Ten trzeci atom tlenu sprawia, iż ozon w przeciwieństwie do dwuatomowej cząsteczki tlenu jest silnym utleniaczem fotochemicznym.

Ta właściwość powoduje, że ozon w górnej warstwie atmosfery – stratosferze, absorbuje prawie całkowicie niezwykle szkodliwe dla organizmów żywych, promieniowanie nadfioletowe o długości fali poniżej 295nm. Dzięki czemu do powierzchni Ziemi dociera tylko kilka procent biologicznie czynnego promieniowania UV.

Natomiast ozon w dolnej warstwie atmosfery (troposferze) jest zanieczyszczeniem powietrza, które negatywnie wpływa na zdrowie ludzi. Podwyższone stężenie ozonu w powietrzu może prowadzić do reakcji zapalnych oczu czy chorób dróg oddechowych, w tym nasilenia objawów astmy oraz zmniejszenia wydolności płuc. Organizm człowieka broni się przed przedostającym się do płuc ozonem i zmniejsza ilość wdychanego tlenu, co w konsekwencji może powodować nasilenie chorób układu krążenia. Ozon może powodować senność, bóle głowy i znużenie oraz spadek ciśnienia tętniczego krwi. Ponadto podwyższone stężenia ozonu niszczą roślinność oraz przyspieszają korozję materiałów.

Jak powstaje smog?

Zanieczyszczenie atmosfery powoduje powstanie na ziemi kilku niekorzystnych zjawisk, do których należy między innymi SMOG, czyli mgła inwersyjna. Powstaje on w wyniku połączenia się dymu i mgły lub pary wodnej. Występuje w dwóch odmianach: fotochemicznej i siarkowej. Pierwsza z nich powstaje w warunkach klimatu tropikalnego lub subtropikalnego, a tworzy się głównie ze spalin samochodowych zawierających węglowodory, tlenki azotu oraz czad. Pod wpływem promieniowania słonecznego związki te, reagując ze sobą, tworząc substancje silnie utleniające. Smog ten atakuje drogi oddechowe , zmniejszając odporność na choroby. Smog siarkowy powstaje w wyniku spalania węgla a występuje w wielkich aglomeracjach i miastach strefy klimatu umiarkowanego. Charakteryzuje się wysoką koncentracją sadzy, tlenków siarki oraz tlenku węgla. Działa na organizmy parząco, poraża drogi oddechowe, szkodliwie oddziałuje na układ krążenia. Powoduje liczne zachorowania a w skrajnych przypadkach może nawet prowadzić do zgonu.