M10D 215,072 MHz Zadzwoń do studia 41 200 20 20 
– To historyczny moment – mówił burmistrz Nowej Słupi, Andrzej Gąsior. W czwartek, 9 stycznia została podpisana umowa o wspólnym prowadzeniu Muzeum Starożytnego Hutnictwa Świętokrzyskiego im. Mieczysława Radwana przez Województwo Świętokrzyskie i gminę Nowa Słupia.
Obiekt położony u stóp Świętego Krzyża został oddany do użytku w grudniu 2021 roku. Koszt jego budowy wynosił ponad 10 mln złotych, z czego ponad 7 mln zł pochodziło ze środków z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego, a pozostała kwota była wkładem własny gminy. Jak podkreślił burmistrz Nowej Słupi, Andrzej Gąsior, zaopiekowanie się dziedzictwem przodków było koniecznością, ale też wyzwaniem.
– Podpisanie takiej umowy z Urzędem Marszałkowskim Województwa Świętokrzyskiego to nowy rozdział w historii muzeum, tym bardziej, że muzeum nie było zadaniem własnym gminy. Prowadziła go Naczelna Organizacja Techniczna, która upadała i przekazała go nam. Wybudowanie muzeum o takim charakterze i takim dziedzictwie to był nasz obowiązek, natomiast włączenie się samorządu województwa w prowadzenie to historyczny moment w gminie Nowa Słupia – zaznaczył.
„Sprawy dotarły do trzeciego szeregu”
Burmistrz przyznał, że utrzymanie takiego nowoczesnego obiektu stanowiło duże obciążenie dla budżetu gminy.
– Jeżeli chodzi o koszty prowadzenia tego typu inwestycji, są one na poziomie 1,5 mln zł, z czego dochody są w wysokości 400 tys. zł. Pozostałą kwotę należało znaleźć w budżecie gminy. To było trudne zadanie, ponieważ w naszej gminie są trzy instytucje kultury, i do każdej trzeba dołożyć praktycznie 1 mln zł, więc to jest potężna kwota – powiedział.
W rozmowy z samorządem województwa włączył się prof. Szymon Orzechowski, jeden z twórców muzeum w Nowej Słupi.
– Sprawy dotarły do trzeciego szeregu czyli do samego końca. Tak legioniści rzymscy opisywali sytuację, kiedy w rozwiązanie sprawy musieli włączyć najbardziej zacni legioniści. Uchwała otwiera nowy rozdział w historii tego muzeum. To 65 lat działalności tej instytucji, najważniejsze miejsce na mapie historycznej i turystycznej naszego regionu, ogromny wkład pracy ludzi, którzy tutaj pracowali – wymieniał.
Prof. Szymon Orzechowski zwrócił uwagę, że decyzja ze strony władz regionu przyszła bardzo szybko. Od rozpoczęcia rozmów do podjęcia uchwały minęły dwa miesiące.
Muzeum unikatowe w Polsce i w Europie
Renata Janik, marszałek województwa świętokrzyskiego nie ma wątpliwości, że uchwała o współprowadzeniu była dobrą decyzją, ze względu na wartość Muzeum Starożytnego Hutnictwa Świętokrzyskiego.
– Jest unikatowe na skalę nie tylko Polski, ale również Europy i mam nadzieję, że dzięki temu współprowadzeniu będzie się rozwijało, będzie tętniło życiem, będzie coraz więcej turystów – uzasadniała.
Jak dodała marszałek, popisana w czwartek umowa precyzuje zasady współpracy.
– Jeśli chodzi o współprowadzenie, radni sejmiku województwa świętokrzyskiego przyjęli moją propozycję, czyli 70 proc. rocznych kosztów, czyli w tym w 2025 roku 700 tys. zł będzie pochodziło z budżetu województwa, a 30 proc., czyli 300 tys. zł z budżetu Nowej Słupi – wyliczała.
Renata Janik zapowiedziała także, że jeśli będzie taka konieczność, urząd marszałkowski będzie wpierał muzeum dotacjami celowymi.
– Jest to miejsce, które żyje, które potrzebuje nowych elementów, rozwiązań, więc jeśli instytucja nie będzie miała wystarczających środków z tego, co wypracuje z biletów, będziemy uczestniczyć w tych dodatkowych kosztach. Ogromne środki już zostały zainwestowane. To wspaniały obiekt i musi być doposażany. Cieszę się, że pan burmistrz podjął się zadania utworzenia tego muzeum. Nowa Słupia jest wyjątkowym miejscem na mapie naszego regionu i chętnie odwiedzanym nie tylko przez naszych mieszkańców, ale również z Polski i zagranicy – powiedziała.
Liczne korzyści
Jako jeden z pierwszych, ideę współprowadzenia gminnej instytucji kultury przez samorząd województwa poparł przewodzący sejmiku, Andrzej Bętkowski.
– Samorząd województwa przychylił się do tej propozycji, jaka została wyartykułowana przez pana burmistrza. Wszyscy radni, którzy byli na sesji, kiedy była podejmowana uchwała o współprowadzeniu, zgodnie poparli tę propozycję. To wydarzenie szczególne, ponieważ samorząd województwa współprowadzi instytucje kultury takie, jak Muzeum Zamkowe w Sandomierzu czy Muzeum Narodowe w Kielcach, ale współprowadzi z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a tu będziemy współprowadzić z samorządem gminy. To pionierska inicjatywa, próba wspólnego działania na rzecz tego szczególnego miejsca i szczególnych reliktów naszej przeszłości – zauważył.
Dyrektor Muzeum Starożytnego Hutnictwa Świętokrzyskiego im. Mieczysława Radwana w Nowej Słupi, Włodzimierz Szczałuba, w tej współpracy widzi samie korzyści.
– Na pewno zapewnia nam to stabilność finansową, pozwoli nam realizować nowe pomysły, które są. Poza tym podnoszony jest prestiż muzeum. Łatwiej będzie o współpracę z innymi instytucjami, głównie naukowymi, które inaczej patrzą na instytucję wojewódzką, a inaczej na instytucję gminną – tłumaczył.
Przyznaje, że liczy także na wsparcie merytoryczne ze strony samorządu województwa. Już jest ustalony termin spotkania roboczego, na który zostanie dokładnie omówiona działalność muzeum w najbliższym roku i kolejnych latach. A jak zapewnił Włodzimierz Szczałuba, pomysłów nie brakuje.
– Chcemy ustawić kompozycję rzeźb w ramach projektu „Rzeźba w miejscu publicznym”, organizowanego przez Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku. W ubiegłym roku startowaliśmy w tym projekcie. Niewiele brakowało, żeby nam się udało, więc w tym roku znów spróbujemy i do końca stycznia ponownie złożymy poprawiony wniosek. Jak się uda, latem tego roku powinna stanąć kompozycja rzeźb prof. Mieczysława Radwana i prof. Kazimierza Bielenina przy okazji dyskusji na temat dymarek, żużli wielkopiecowych – zapowiedział.
Nowe możliwości
Prace nad kolejnym działaniem już się zaczęły w 2024 roku.
– Powstała koncepcja ścieżki geologicznej w bardzo ważnym obiekcie – na terenie dawnej kopalni pirytu w Rudkach. Koncepcja ścieżki została opracowana wspólnie z Państwowym Instytutem Geologicznym, przy udziale Świętokrzyskiego Parku Narodowego, Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. W tym roku chcielibyśmy ją ustawić w terenie, żeby można było nią spacerować i dowiadywać się ciekawych rzeczy na temat tego zabytkowego, cennego terenu – wyjaśnił dyrektor.
W planach są też wydawnictwa, jak na przykład mały przewodnik po samej wystawie, czy wspomnienia związane z dymarkami – najstarszą w województwie imprezą plenerową. W tym roku odbędzie się jej 57. edycja.
Muzeum Starożytnego Hutnictwa Świętokrzyskiego im. Mieczysława Radwana w Nowej Słupi opowiada historię żelaza, a przede wszystkim pokazuje świętokrzyskie hutnictwo. W 2023 roku odwiedziło je prawie 20 tys. osób. W 2024 było ich ok. 3 tys. mniej. Jak powiedział Włodzimierz Szczałuba, wpływ na ten spadek miał utrudniony dostęp do instytucji, ponieważ trwa przebudowa prowadzącej do niej ul. Świętokrzyskiej. Te prace mają się zakończyć w maju 2025 roku.
Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego prowadzi lub współprowadzi teraz cztery muzea. Są to: Muzeum Wsi Kieleckiej, Muzeum Narodowe w Kielcach, Muzeum Zamkowe w Sandomierzu oraz Muzeum Starożytnego Hutnictwa Świętokrzyskiego im. Mieczysława Radwana w Nowej Słupi.
