13 lutego obchodzony jest XIV Światowy Dzień Radia. Proklamowany przez UNESCO w 2011 roku, upamiętnia inaugurację rozgłośni Narodów Zjednoczonych w 1946 roku.
Od czasu nadania pierwszej publicznej audycji w 1914 roku w Belgii, podkreśla się wielkie znaczenie radia, jako środka przekazu i źródła informacji, a także zwraca się uwagę na jego wpływ na życie społeczeństw. Pierwszym krajem, w którym rozpoczęto regularne nadawanie programu radiowego były – w 1920 roku – Stany Zjednoczone. Dwa lata później powstała BBC – Brytyjska Korporacja Nadawcza. Radio dociera do najodleglejszych zakątków globu. Można go słuchać w domu, w samochodzie, w terenie, niemal wszędzie, zwłaszcza, gdy dostęp do niego umożliwiają telefony komórkowe. – Choć radio ma wielu konkurentów, wciąż pozostaje najbardziej powszechnie odbieranym medium – podkreślił w Światowym Dniu Radia w ubiegłym roku medioznawca doktor Maciej Mrozowski.
Początek radia w Polsce
![Stulecie polskiej radiofonii. Dziś radio nie tylko w eterze - Radio Kielce Wywiad Tadeusza Bocheńskiego z aktorką Zofią Batycką, zdobywczynią tytułu Miss Polonia w 1930 roku. Lata 1930-1932 / źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe](https://radiokielce.pl/wp-content/uploads/2025/02/27-1.jpg)
Za początek radiofonii w naszym kraju uznaje się 1 lutego 1925 roku, kiedy to ze stacji nadawczej Polskiego Towarzystwa Radiotechnicznego w Warszawie przy ulicy Narbutta została wyemitowana pierwsza, eksperymentalna audycja radiowa. Pół roku później, 18 sierpnia 1925, powstała spółka „Polskie Radio”. Dzięki rozpoczętej w latach 20. ubiegłego wieku produkcji odbiorników, radio mogło mieć coraz większe oddziaływanie. Dla dużej części mieszkańców Polski radioodbiorniki były pierwszym urządzeniem elektronicznym w domu, choć nie były doskonałe, jeżeli chodzi o odbiór – mówił w 2016 roku doktor inżynier Jacek Cichocki z Politechniki Warszawskiej. Z historią polskiej radiofonii nierozerwalnie wiąże się przedwojenne Towarzystwo Radiotechniczne – Elektrit, które wybudowało w Wilnie największą w kraju fabrykę nowoczesnych radioodbiorników, eksportowanych pod koniec lat 30. do kilkunastu krajów Europy i świata. Elektrit zatrudniał ponad tysiąc pracowników i produkował radia w większości z polskich podzespołów. Jerzy Lemański z Narodowego Muzeum Techniki powiedział w 2024 roku, że firma brała udział we wszystkich ważniejszych targach i wystawach międzynarodowych, zdobywając wyróżnienia i medale. To właśnie w Wilnie w 1928 roku rozpoczęło działalność Polskie Radio Wilno, czyli czwarta rozgłośnia regionalna, po radiostacjach w Krakowie, Poznaniu i Katowicach. Przed wojną działały ponadto rozgłośnie we Lwowie, Łodzi, Toruniu i Baranowiczach. Dynamiczny rozwój naszej radiofonii przerwał wybuch II wojny światowej. Polskie Radio nadawało we wrześniu 1939 roku audycje z broniącej się Warszawy. Potem Niemcy konfiskowali odbiorniki i pod groźbą śmierci zabronili Polakom słuchania radia. Okupant przejął też radiowe nagrania, archiwa i zbiory, niszcząc lub wywożąc je do III Rzeszy. Po wojnie polska radiofonia, jako jedyna na świecie, musiała być odbudowana od podstaw.
Hejnał z wieży – najstarsza, cykliczna audycja na świecie
![Stulecie polskiej radiofonii. Dziś radio nie tylko w eterze - Radio Kielce Rozgłośnia w Warszawie. Transmisja operetki ze studia. 1927 rok / źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe](https://radiokielce.pl/wp-content/uploads/2025/02/7-4.jpg)
Zaraz po wojnie na antenę powróciła transmisja w południe hejnału z wieży kościoła Mariackiego w Krakowie. Dziś jest najstarszą, cykliczną audycją na świecie. Nadana po raz pierwszy 16 kwietnia 1927 roku, rozbrzmiewa codziennie na całą Polskę i poza jej granice. Prezenter radiowej Jedynki Roman Czejarek podkreśla, że w studiu w Warszawie emitowany jest sygnał na żywo z Krakowa. Równolatkiem Polskiego Radia jest Teatr Polskiego Radia, który rozpoczął działalność 29 listopada 1925 roku, nadając pierwsze słuchowisko – „Warszawiankę” Stanisława Wyspiańskiego. Obecnie radiowy „teatr wyobraźni” przygotowuje w ciągu roku około 160 premier. Polskie Radio jako ośrodek twórczy, od początku działalności przyciągało wielkie umysły i talenty – pisarzy, dyrygentów, aktorów. Z radiem byli związani między innymi Jerzy Szaniawski, Jarosław Iwaszkiewicz, Grzegorz Fitelberg, Władysław Szpilman czy Aleksander Zelwerowicz. Najwięksi twórcy są honorowani Złotymi, Honorowymi oraz Diamentowymi Mikrofonami. W 1995 roku Zarząd Polskiego Radia przyznał Diamentowy Mikrofon Jeremiemu Przyborze (zmarł w 2004 roku), pisarzowi i współzałożycielowi Kabaretu Starszych Panów. Przez kilkadziesiąt lat związany z Polskim Radiem, był spikerem i twórcą licznych programów. Do radiowych wyróżnień należą także Mateusze – Nagrody Muzyczne Programu Trzeciego, Melchiory – dla najlepszych reportażystów czy Splendory – przyznawane przez Teatr Polskiego Radia. Od 2017 roku są też wręczane Nagrody Sportowe Polskiego Radia im. Bohdana Tomaszewskiego.
Radio nie tylko w eterze
Polskie Radio towarzyszy dziś słuchaczom za pośrednictwem ogólnopolskich programów – Jedynki, Dwójki, Trójki, Polskiego Radia 24 oraz Polskiego Radia dla Zagranicy, a przez Internet, aplikacje i w systemie DAB+ nadaje: Czwórkę, Polskie Radio Dzieciom, Polskie Radio Chopin, Polskie Radio Kierowców i Polskie Radio dla Ukrainy. Z kolei portal polskieradio24.pl publikuje codziennie najważniejsze wiadomości z kraju i ze świata oraz artykuły związane z rocznicami lub aktualnymi wydarzeniami. Są one wzbogacone wybranymi, archiwalnymi nagraniami z zasobów Polskiego Radia. Polskie Radio od 1994 roku należy do Europejskiej Unii Nadawców – EBU.
Historia Polskiego Radia Kielce
Ekspozyturę Polskiego Radia w Kielcach powołano do życia w 1952 roku. Mieczysław Kofta, dyrektor rozgłośni łódzkiej, informował na ogólnopolskiej konferencji Komitetu do Spraw Radiofonii: „Chcę zwrócić uwagę na województwo kieleckie, województwo niesłychanie ważne pod względem gospodarczym, bardzo ciekawe pod względem przebiegu walki klasowej. My, jako Łódź, jesteśmy u nich niesłyszalni, słychać tylko Warszawę, otrzymaliśmy luźne polecenie zajęcia się Kielcami. Jak rozwiązać to zagadnienie? Mnie się zdaje, że istotnie potrzebne jest nawiązanie kontaktu z tym województwem, po pierwsze – przez radiofonię naszą w Łodzi do Kielc. Drugi wariant – to tymczasowe nadawanie w programie warszawskim na jednej lub drugiej antenie, jakiejś krótkiej audycji dla województwa kieleckiego, ze szczególnym uwzględnieniem korespondentów z Kielecczyzny. Kielecczyzna musi mieć świadomość kontaktu z nią”.