M10D 215,072 MHz Zadzwoń do studia 41 200 20 20 
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego: złożyliśmy wniosek o wpisanie Wigilii na Listę UNESCO
Polska, Litwa i Ukraina złożyły wspólny wniosek o wpisanie obchodów Wigilii Bożego Narodzenia na Listę Reprezentatywną Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości. Wspólne prace, nad przygotowaniem wniosku, koordynowane przez stronę litewską, trwały od początku 2024 roku – poinformowało MKiDN.
„Wigilia Bożego Narodzenia to uroczystość obchodzona 24 grudnia. W Polsce, Litwie i Ukrainie zachowała ona szczególne cechy, zwyczaje, symbolikę i potrawy”.
Tradycja obchodów Wigilii łączy w sobie warstwy wielokulturowe, zarówno przedchrześcijańskie, związane z obchodami przesilenia zimowego, jak i chrześcijańskie – bizantyjskie, katolickie, greckokatolickie i protestanckie” – informuje MKiDN.
Głównym elementem Wigilii jest wigilijna kolacja podawana na stole nakrytym białym obrusem, pod którym znajduje się siano. W ukraińskiej tradycji wigilijnej, głównie na wsi zachował się zwyczaj przynoszenia do domu diducha – małego snopka zboża i umieszczenia go blisko stołu wigilijnego. Zwyczaj ten funkcjonował również w polskiej kulturze ludowej. Snopek zboża symbolizuje związek z przodkami rodziny i duszami zmarłych. Pozostawione przy stole puste miejsce dla niespodziewanego gościa jest wyrazem pamięci o tych, którzy odeszli. W Ukrainie i Litwie po wieczerzy wigilijnej stawia się na oknie talerzyk z potrawą dla dusz zmarłych.
„Niektóre potrawy wigilijne są wspólne dla wszystkich trzech krajów: kutia/kučia, kisiel/kisielius, barszcz/barščiai, potrawy z karpia i śledzia lub grzyby”.
W Litwie kolacja wigilijna składa się min. z żurawinowego kisielu, napoju z maku (aguonpienis) i tradycyjnych kruchych ciastek z makiem (kučiukai).W Polsce są to najczęściej zupa grzybowa, pierogi z kapustą i grzybami, makowiec oraz karp.
„Kulturowe znaczenia obchodów wigilijnych związane są z symboliką przemiany (narodziny Chrystusa, koniec adwentu, przesilenie zimowe), życzeniami lepszej przyszłości i wróżbami. Podczas Wigilii niektóre społeczności lub rodziny śpiewają tradycyjne religijne lub ludowe pieśni bożonarodzeniowe – kolędy i pastorałki. Tego wieczoru pamięta się też o najbliższych człowiekowi zwierzętach. Po zakończeniu wieczerzy wigilijnej katolickie rodziny w Polsce i Litwie udają się wspólnie do kościoła na uroczystą mszę zwaną pasterką lub berneliu mišio” – podało MKiDN.
W styczniu br. decyzją Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Tradycje Wigilii Bożego Narodzenia w Polsce” zostały wpisane na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego.
Ratyfikowana przez Polskę Konwencja UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego zobowiązuje państwa-strony do prowadzenia inwentaryzacji tradycji obecnych na ich terytorium.
Wpisy na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego pozwalają na dokumentowanie różnorodnych praktyk kulturowych oraz promują utrzymanie ich ciągłości.
Za prowadzenie listy odpowiada Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego we współpracy z Narodowym Instytutem Dziedzictwa. Wszyscy depozytariusze dziedzictwa niematerialnego – od obrzędów i rzemiosła po tradycje językowe i muzyczne – mogą zgłaszać proponowane zjawiska do wpisu.
