Gdzie szukać schronienia w razie zagrożenia? — Fot. Wiktor Taszłow – Radio Kielce

Gdzie w razie zagrożenia szukać bezpiecznego miejsca schronienia? Czym różni się schron od miejsca ukrycia? Jak znaleźć obiekt pełniący funkcje ochronne? Wyjaśniamy najważniejsze kwestie dotyczące miejsc, w których można się schronić w razie niebezpieczeństwa.

Ustawa o ochronie ludności i obronie cywilnej (OLiOC), która weszła w życie 1 stycznia 2025 roku, rozróżnia schron od ukrycia i miejsca doraźnego schronienia. Schron to budowla ochronna o konstrukcji zamkniętej i hermetycznej, wyposażona w urządzenia filtrowentylacyjne, zapewniająca ochronę przed szerokim spektrum zagrożeń, w tym przed skażeniami chemicznymi, biologicznymi i promieniowaniem, falą uderzeniową, odłamkami czy skutkami ostrzału, a także ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi.

Ukrycie to budowla ochronna o konstrukcji niehermetycznej, która chroni głównie przed skutkami fali uderzeniowej i odłamków. W odróżnieniu od hermetycznych schronów, ukrycia nie są wyposażone w systemy filtrowentylacyjne i nie chronią przed skażeniami chemicznymi, biologicznymi czy promieniowaniem, ale przed konwencjonalnymi środkami rażenia.

Natomiast miejsce doraźnego schronienia to obiekty budowlane (np. garaż podziemny, tunel, budowla ziemna, wykop) przystosowany do tymczasowego ukrycia ludzi, który zapewnia podstawową ochronę przed zagrożeniami.

– Ukryciem są na przykład piwnice w blokach i kamienicach lub części garaży podziemnych. Do miejsc doraźnego schronienia zalicza się natomiast między innymi stacje metra czy też przejścia podziemne – wyjaśnia Robert Sabat, dyrektor Wydziału Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego w Świętokrzyskim Urzędzie Wojewódzkim w Kielcach.

Gdzie szukać schronienia?

W przypadku uruchomienia sygnału alarmowego i podania informacji, że należy udać się do schronu, należy zrobić to niezwłocznie.

– Jeśli nie możemy ukryć się w miejscu schronienia, zostańmy w domu lub mieszkaniu, ale z dala od okien, przy ścianach nośnych, w centralnych pomieszczeniach. To może być na przykład łazienka. Natomiast jeżeli jesteśmy na otwartej przestrzeni, poszukajmy miejsca, które zapewni przynajmniej minimum ochrony. Wybierzmy na przykład najniższą kondygnację budynku, piwnicę, garaż podziemny, tunel lub przejście podziemne. Warto mieć świadomość, że nawet zwykłe zagłębienie terenu zapewnia lepszą ochronę niż przebywanie na otwartej przestrzeni – radzi Robert Sabat.

I dodaje, że po usłyszeniu sygnału alarmowego i podania informacji, że należy się schronić, nie należy przebywać na placach, mostach i skrzyżowaniach. – Ponadto, ze względu na możliwość awarii zasilania energetycznego, nie należy korzystać z wind – dodaje Robert Sabat.

Aplikacja mobilna „Schrony”

W 2023 roku Państwowa Straż Pożarna uruchomiła aplikację mobilną „Schrony”, która pomaga w odnalezieniu najbliższego miejsca ukrycia. Na mapie, która ma charakter informacyjny i pomocniczy, wskazana jest lokalizacja obiektów zbiorowej ochrony. Są także informacje dotyczące powierzchni obiektów, co wskazuje na liczbę osób, które mogą się w nich pomieścić. Obiekty na mapie są oznaczone literami i kolorami: S – schron (kolor czerwony), U – ukrycie (kolor niebieski), MDS – miejsce doraźnego schronienia (kolor zielony).

Budowle ochronne w Świętokrzyskim

Zgodnie z ewidencją budowli ochronnych, prowadzoną do czasu wejścia w życie Ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej, na terenie województwa świętokrzyskiego ujętych było 380 budowli zlokalizowanych głównie w podpiwniczeniach budynków mieszkalnych, w tym 139 na terenie Kielc.

– Zgodnie z Ustawą o ochronie ludności i obronie cywilnej jest to liczba zdecydowanie niewystarczająca. Bardzo ważnym zadaniem jest więc zaplanowanie budowy nowych i dostosowanie istniejących budowli ochronnych – podkreśla Robert Sabat.

W 2026 roku na realizację zadań z zakresu ochrony ludności i obrony cywilnej województwo świętokrzyskie otrzyma 141 mln zł. Część tej kwoty zostanie przeznaczona na remonty budowli ochronnych.

– Aktualnie prowadzona jest ocena stanu istniejących budowli ochronnych przez uprawnione do tego organy: Inspektorat Nadzoru Budowlanego oraz Państwową Straż Pożarną. Opinia tych organów po sprawdzeniu budowli wskaże zainteresowanym podmiotom możliwość i sposób dostosowania budowli do warunków niezbędnych, aby zapewnić pełną ochronę dla ludności w sytuacjach zagrożenia. Te, które przejdą pozytywną weryfikację pod kątem wymogów i standardów określonych w przepisach budowlanych, będą mogły być remontowane – mówi Robert Sabat.

Proces ten rozpoczął się już w roku bieżącym i będzie trwał aż do osiągniecia stanu docelowego, czyli zapewnienia schronienia:

w budowlach ochronnych dla co najmniej 25 proc., a we wszystkich obiektach zbiorowej ochrony dla co najmniej 50 proc. przewidywanej liczby ludności przebywającej w sytuacji zagrożenia na obszarze planowania w granicach administracyjnych miast;
w budowlach ochronnych dla co najmniej 15 proc., a we wszystkich obiektach zbiorowej ochrony dla co najmniej 25 proc. przewidywanej liczby ludności przebywającej na obszarze w sytuacji zagrożenia na obszarze planowania poza granicami administracyjnymi miast.

Prywatny schron przydomowy

Działania na rzecz poprawy bezpieczeństwa ludności są podejmowane nie tylko w związku z nową Ustawą o ochronie ludności i obronie cywilnej (OLiOC). W Sejmie procedowany jest obecnie projekt nowelizacji prawa budowlanego, który uprości przepisy dotyczące budowy prywatnego, przydomowego schronu czy ukrycia. Zgodnie z nim nie będzie konieczne uzyskania pozwolenia na budowę przydomowych schronów i ukryć doraźnych o powierzchni użytkowej do 35 mkw., służących ochronie mieszkańców budynków jednorodzinnych. Formalności zostaną ograniczone do obowiązku złożenia zgłoszenia wraz z niezbędną dokumentacją do urzędu, np. starostwa powiatowego.

To istotna zmiana w przepisach, ponieważ schron czy też miejsce ukrycia chroni nie tylko przed zagrożeniami militarnymi, ale także ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi. Aby takie miejsce spełniło swoje zadanie niezbędne jest jednak odpowiednie wyposażenie.

– W schronie przydomowym powinny się znaleźć zapasy żywności, wody, leków, środków higieny i apteczka. Niezbędne są też latarka, radio na baterie, narzędzia, odzież, śpiwory, materace lub łóżka polowe – radzi Robert Sabat.