W okolicach Miedzierzy koło Końskich funkcjonowało 300 szybów górniczych, w których wydobywano rudy żelaza. Tamtejsza przestrzeń nadal przedstawia krajobraz pogórniczy widoczny na zdjęciach lidarowych.
W 1815 roku na terenie ówczesnego powiatu koneckiego działało 20 ośrodków górniczych obejmujących 42 kopalnie. Jedną z nich była kopalnia „Miedzierza”, która obejmowała swoim zasięgiem 65 hektarów gruntów zajętych przez szyby kopalniane. Było tam łącznie około 300 szybów!
Niektóre sięgały 30 metrów w głąb ziemi. Bardzo dużym problemem była tam woda zalewająca wyrobiska. Początkowo wydobywano ją za pomocą drewnianych wiader i skórzanych worków.
Z biegiem czasu pracę ludzkich rąk zastąpiły maszyny. W Miedzierzy w 1839 roku uruchomiono maszynę parową opalaną torfem, która specjalnym systemem rur odprowadzała nadmiar wody. Rozwiązanie to na tyle się sprawdziło, że w roku 1861 zainstalowano dwie kolejne pompy.
Część szybów zabezpieczonych przed zasypywaniem drewnianym ocembrowaniem i zabudową eksploatowano do 1898 roku.
Innym problemem górników był brak tlenu pod ziemią. Zjawisko to określali dusznikiem i winą za niego obarczali duszka strzegącego rud żelaza.
Historię wydobycia rudy w Miedzierzy i problemy z dusznikiem przedstawiamy w nowym, pasjonującym słuchowisku „Krew i Żelazo” – z Pawłem Delągiem w roli głównej. Zapraszamy do słuchania kolejnych odcinków w każdą niedzielę o godzinie 10.45. Powtórki w każdy wtorek o 20.45.
BOHATEROWIE SŁUCHOWISKA:
Bocheński Tadeusz (ur. 1791): były oficer napoleoński, artylerzysta, bohater spod Berezyny, syn ziemianina. Po wystąpieniu z wojska Księstwa Warszawskiego urzędnik w administracji Królestwa Polskiego. Żonaty z Marianną Lubowidzką – córką wiceprezesa Banku Polskiego, otrzymał dogodne kredyty, za pomocą których nabył i zmodernizował fabryki żelazne w dobrach Ruda Maleniecka. Zaangażowany w sprawy niepodległościowe. Wiek: 49 – 58 lat
Bocheńska Anna (ur. 1813): córka Tadeusza Bocheńskiego, zaręczona z Juliuszem Małachowskim (1801-1831), synem Stanisława Małachowskiego, który poległ 18 kwietnia 1831 r. pod Kazimierzem Dolnym dowodząc oddziałem kosynierów. W dzieciństwie straciła matkę Mariannę. Wychowana przez guwernantkę-francuzkę Katarzynę de Fleury, która stała się jej przyjaciółką i powierniczką. Zaręczona z Juliuszem Małachowskim (1801-1831), synem Stanisława Małachowskiego, który poległ 18 kwietnia 1831 r. pod Kazimierzem Dolnym dowodząc oddziałem kosynierów. Pod nieobecność ojca zarządza dobrami Ruda Maleniecka. Wiek: 27 – 36
Kiera Wiktor (ur. 1790): były żołnierz Legionów Polski, uczestnik wojen napoleońskich, więziony przez Anglików, zmuszony do pracy w angielskich fabrykach żelaza, gdzie nabył umiejętności i doświadczenie w hutnictwie. Po powrocie do kraju znalazł zatrudnienie, jako majster w fabrykach żelaza w Maleńcu. Wiek: 50 – 59 lat.
Lipski Jacek (ur. 1805): w 1825 roku był jednym z kilkudziesięciu uczniów pobierających nauki w Szkole Akademiczno-Górniczej w Kielcach. Pracował w fabrykach krajowych i zagranicznych. W powstaniu listopadowym walczył pod Olszynką Grochowską. Wiek: 35-44 lata.
Katarzyna de Fleury (ur. 1795]: Francuzka, guwernantka, lat. 45 – 54. Zatrudniona w 1818 roku po śmierci Marianny Bochenskiej – żony Tadeusza, nad opieką Anną. Z czasem stała się jej powierniczką i przyjaciółką. Wiek: 45-54.