Zamek, który miał konkurować z krakowskim Wawelem, trudno teraz znaleźć. Nawet siedząc na fontannie w centrum Pińczowa większość z nas nie będzie wiedziała, że to także pozostałość po zamku.
Na pińczowskim wzgórzu pierwotnie wznosił się wczesnośredniowieczny gród obronny, który strzegł bezpieczeństwa górników wydobywających wapienie. Zapewne został spalony przez Tatarów w 1241 r. W miejsce zniszczonego grodu powstał pierwszy murowany zamek. Był on oddzielony od pozostałej części wzgórza głęboką fosą.
Przełomowy dla zamku okazał się okres od około 1424 r. Pińczów wraz z zamkiem został kupiony przez biskupa krakowskiego Zbigniewa Oleśnickiego. Nowy właściciel nakazał zburzyć istniejącą budowlę. W jego miejscu zbudowano, wielkim nakładem kosztów, rezydencję w całkowicie innym stylu.
Fundator powiedział: „Chcę, by zamek mój był równie wspaniały jak zamek królewski na Wawelu, jeśli nie wspanialszy”.
Przyznać należy, że dzięki zastosowaniu nowoczesnych, jak na ówczesne czasy, rozwiązań zamek stał się „pierwszą w Polsce monumentalną rezydencją możnowładczą, stanowiąc tym samym istotny element rozwojowy polskiej architektury świeckiej” – tak możemy przeczytać na stronie internetowej zamekpinczow.pl.
Kolejni właściciele systematycznie przebudowywali zamek. Dodano przedzamcze, zwierzyniec, ogród, baszty, fortyfikacje i inne elementy architektury. Woda z zamkowych sadzawek została poprowadzona poprzez ogród włoski aż do fontanny w rynku.
Z biegiem czasu przestano przebudowywać zamek i popadał on coraz bardziej w ruinę. Przed rokiem 1799 został częściowo rozebrany. W kolejnych latach pozostałości rozbierano w poszukiwaniu skarbów oraz aby pozyskać materiał budowlany.
Co zostało do dziś? Zbocze góry oraz teren głównego zamku są gęsto porośnięte drzewami i roślinnością. W części głównej widoczne są jeszcze odsłonięte fragmenty fundamentów oraz wyraźny jest zarys wału obronnego. Pozostały jeszcze ryciny i … zapowiedzi rewitalizacji terenu.
Zanim to nastąpi Radio Kielce w cyklu słuchowisk: „Wyprawa w nieznane” przypomina pińczowskie legendy i historie zamku.