Dziś swoje urodziny obchodzi pierwsza starachowicka ciężarówka STAR. 73 lata temu, 15 grudnia 1948 roku pierwszy model pojazdu został zaprezentowany na zjeździe Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.
Właśnie na kongresie w auli Politechniki Warszawskiej zaprezentowano pierwszą polską ciężarówkę. Tę datę uważa się za początek produkcji STAR-a przypomina dyrektor Muzeum Przyrody i Techniki Paweł Kołodziejski.
– Na zjeździe zaprezentowano STAR-a 20. Do Warszawy przetransportowano wówczas pięć ciężarówek, co zwiększało szansę, by przynajmniej jedną z nich zaprezentować delegatom partii.
Tak rozpoczęła się wielka historia polskiego STAR-a, choć jego początków trzeba upatrywać jeszcze przed II wojną światową, bo pierwsze prace inżynieryjne nad polskim samochodem ciężarowym rozpoczęły się w dwudziestoleciu międzywojennym.
Prace inżyniera Jana Wernera nad silnikiem trwały nawet w czasie wojny. Był żołnierzem Armii Krajowej, uczestniczył w powstaniu warszawskim, ale nie przerwał prac nad konstrukcją silnika. Niestety, wszystkie materiały i rysunki spłonęły w 1944 roku w Warszawie. Po wojnie odtworzył swoje prace. To dało możliwość przedstawienia prototypu pojazdu w 1947 roku. Seryjna produkcja rozpoczęła się jednak dopiero w 1949 roku.
Do końca istnienia Fabryka Samochodów Ciężarowych w Starachowicach wyprodukowała ponad 630 tysięcy samochodów. Zakłady, wraz z podwykonawcami, zatrudniały w szczytowym momencie nawet 25 tys. osób, a wraz z fabryką rosło miasto.
FSC wypuściła 13 podstawowych modeli ciężarówki plus pochodne przypomina Maciej Szlęzak z Muzeum Przyrody i Techniki.
– Znacznie więcej było typów zabudowy, STAR-y to przede wszystkim samochody transportowe, ale pracowały też jako dźwigi, cysterny, wywrotki, samochody pożarnicze czy wojskowe.
Dziś w miejscu starachowickiej FSC działa niemiecki koncern MAN produkujący autobusy. STAR-y jednak wciąż są obecne na naszych szosach, a modernizowane pracują np. w wojsku czy straży pożarnej.
Muzeum Przyrody i Techniki, które zbiera wszystkie pamiątki po FSC, przede wszystkim dysponuje największa w Polsce kolekcją STAR-ów. Są także przechowywane podzespoły do samochodów i dokumentacja techniczna.
Sposobem na ocalenie pamięci o fabryce i ludziach ją tworzących jest nowy projekt, który muzeum będzie realizowało od przyszłego roku. „Fabryka Pamięci” będzie zapisem wspomnień ludzi, którzy pracowali w FSC. Muzealnicy zapraszają wszystkich, którzy chcieliby wspominać czasy działalności zakładu, swojej pracy przy produkcji ciężarówek do kontaktu. W planie jest nagranie rozmów z nimi, aby w ten sposób rozszerzyć bazę muzealną dotyczącą FSC.