Wieś Ceber w gminie Bogoria skrywa pomnik, przypominający zwycięską bitwę. Jeżeli ktoś chce się o niej dowiedzieć szczegółów, to musi jednak uzbroić się w cierpliwość. Informacje o bitwie są… sprzeczne!

Czytaj również

Pociąg do kultury oficjalnie wystartował

2025-09-05

Anna Żmudzińska odznaczona przez ministra kultury

2025-09-05

Wszyscy zgodnie podają, że bitwa we wsi Ceber w gminie Bogoria stoczona przez żołnierzy 2. ppLeg. AK była najbardziej udaną walką tej jednostki w 1944 r. Wydzielony oddział żołnierzy AK pod dowództwem kapitana Michał Mandziara „Siwy” (na zdjęciu) zaatakował przebywających we wsi Niemców, rozbijając ich i zdobywając wiele uzbrojenia i wyposażenia. Pomimo upływu lat można jednak powiedzieć, że wokół bitwy więcej jest niewiadomych, niż pewniaków.

Data bitwy

W większości materiałów można znaleźć zapis, że atak nastąpił w nocy z 4 na 5 sierpnia 1944 r. Piotr Sierant w swojej monografii o walkach jednostki twierdzi jednak, że miał on miejsce w nocy z 3 na 4 sierpnia. Pośrednio potwierdza to data śmierci niektórych jej uczestników, ale o tym za chwilę.

Partyzanckie siły

Relacje i wspomnienia żołnierzy zawierają dokładny opis grupy uderzeniowej. Wszyscy są zgodni, że liczyła ona dokładnie 84 ochotników z kompanii „Redera”, „Sztaby” i „Topora”. Zapominamy jednak, że do tego należy doliczyć ubezpieczenie akcji od strony północnej oraz drużynę którą dowodził plutonowy Jan Stańko „Bystry” (prawdopodobnie 12 żołnierzy), którzy byli przewodnikami poszczególnych zespołów uderzeniowych i pochodzili ze wsi Ceber. Tak więc łącznie w akcji wzięło udział ponad 100 żołnierzy AK.

Straty

Sam przebieg walki jest dość dobrze opisany, ale problemy zaczynają się przy ocenie partyzanckich strat. W niektórych źródłach można znaleźć zapis, że oddział AK nie poniósł ich w ogóle, co jest nieprawdą.

W akcji ciężko rannych zostało trzech żołnierzy, z których dwóch zmarło następnego dnia. Zginęło także trzech żołnierzy z drużyny „Bystrego”. Na ich nagrobkach zapisano datę śmierci jako 3 sierpnia, co potwierdza ustalenia Piotra Sieranta co do daty walki. Wiele lat po wojnie zaczęto jednak przyjmować wersję, że zginęli oni już po walce, kiedy wracali do wsi.

LOKALIZACJA POMNIKA UPAMIĘTNIAJĄCEGO BITWĘ

Pamięć

Dylematy te czekają na rozstrzygnięcie przez badaczy historii, a tymczasem pamięć o zwycięstwie popada w zapomnienie. Na szczęście, przy pomniku upamiętniającym walkę odbywają się coroczne uroczystości, a Radio Kielce przypomina bitwę w kolejnym odcinku słuchowiska: Obrazy wojennych zdarzeń