W czasie II wojny światowej Kielce dzieliły tragiczne losy kraju. Miasto było okupowane przez Niemców, powszechne były brutalne represje wobec mieszkańców, doszło także do zagłady ludności żydowskiej oraz zniszczenia kieleckiego przemysłu. Mimo to w mieście istniał ruch oporu, prowadzono tajne nauczanie, toczyło się życie gospodarcze i społeczne.
Z okazji obchodów 82. rocznicy wybuchu II wojny światowej Muzeum Historii Kielc przygotowało wystawę planszową „Kielce w czasie okupacji 1939-1945”. Jej głównym założeniem jest szerokie ukazanie problemów tego okresu – od kwestii politycznych, po społeczne i gospodarcze. Wystawa przedstawia zagadnienia związane z wojną i okupacją w Kielcach, m.in., pierwsze dni września 1939 roku, życie codzienne mieszkańców, represje okupanta, działalność ruchu oporu, tajne nauczanie, zagładę kieleckiego getta.
Opowieść uzupełnia ponad sto unikalnych fotografii i dokumentów. Do najciekawszych można zaliczyć niepublikowane dotąd zdjęcie Zbigniewa „Wilka” Kruszelnickiego czy fotografie ukazujące gehennę ludności żydowskiej. Wątkiem tym ukazano tragedię ludzi, którzy w dniu wybuchu wojny stanowili jedną trzecią mieszkańców Kielc.
Istotną wartością zebranego materiału jest również upamiętnienie cywilów, którzy za swą patriotyczną postawę ponieśli śmierć, jak np. nauczyciele prowadzący tajne nauczanie: Stanisława Znamierowska czy Wincenty Łabuz.
Wystawa będzie dostępna dla publiczności na kieleckim Rynku do 10 października.
Natomiast w piątek (3 września) o godz. 18 w Muzeum Historii Kielc przy ul. Świętego Leonarda 4 odbędzie się spotkanie „KIELECKIE CURRICULUM VITAE: Miasto w opresji. Kielce 1939-1948”.
NAJWAŻNIEJSZE WYDARZENIA W KIELCACH W LATACH 1939-1945
Wrzesień 1939 r. Niemieckie samoloty bombardują 1 września miasto, w następnych dniach bomby rozbijają elektrownię, uszkadzają stację kolejową i sieć wodociągową.
5 września 1939 r. Po zajęciu Kielc Niemcy organizują cztery przejściowe obozy jenieckie: w więzieniu na Zamkowej, w koszarach przy Prostej, w koszarach na Stadionie i w pałacu biskupów krakowskich.
Listopad 1939 r. Odnaleziono zwłoki zamordowanego przez Niemców Stefana Artwińskiego, ostatniego prezydenta Kielc w latach II Rzeczypospolitej. W Kielcach powstają komórki podziemnej organizacji „Orzeł Biały”, następnie SZP.
1939 r. Po utworzeniu Generalnego Gubernatorstwa Kielce są stolicą powiatu w dystrykcie radomskim.
Styczeń 1941 r. Kielce wyodrębnione jako samodzielna jednostka administracyjna o randze powiatu miejskiego.
9 lutego 1941 r. W Kielcach gestapo rozpoczęło masowe aresztowania osób należących do Związku Walki Zbrojnej.
1942 r. Kielce siedzibą Inspektoratu Armii Krajowej, wchodzącego w skład okręgu kielecko-radomskiego „Jodła”; 4 Pułk AK wchodzi w 1944 r. w skład 2 Dywizji Piechoty AK. Niemcy likwidują getto kieleckie utworzone w 1941 r.; wywożą do obozów w Treblince i Brzezince ponad 25 tysięcy osób, ok. 2000 Żydów pozostawiają w obozie pracy, który likwidują dwa lata później.
1943 r. Powstają tajne kursy uniwersyteckie pod auspicjami Tajnego Uniwersytetu Ziem Zachodnich i Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego; 50 pracowników naukowych kształci na sześciu kierunkach ponad 100 słuchaczy.
1943 r. W egzekucjach na placu św. Wojciecha i na ulicy Urzędniczej Niemcy zabijają 20 mieszkańców Kielc zaangażowanych w działalność niepodległościową; Niemcy zamordowali 45 żydowskich dzieci. Partyzanci Gwardii Ludowej dokonali zamachu na Niemców przebywających w cukierni Smoleńskiego
1944 r. Niemcy rozstrzelali w Kielcach 60 zakładników; grupa bojowa Armii Krajowej dowodzona przez ppor. Kazimierza Smolaka zastrzeliła szefa konfidentów gestapo w Kielcach Franza Wittka.
15 stycznia 1945 r. Do miasta wchodzą oddziały Armii Czerwonej. W czasie walk o Kielce ginie 129 mieszkańców, zostaje spalonych 57 budynków, a 10 proc. wszystkich uszkodzonych. Rozpoczęły się aresztowania kieleckiej inteligencji, sędziów, prokuratorów, żołnierzy podziemia. Kielce liczą 45 tysięcy mieszkańców.
Sierpień 1945 r. Oddziały dowodzone przez Antoniego Hedę „Szarego” rozbijają w nocy z 4 na 5 sierpnia więzienie w Kielcach i uwalniają przetrzymywanych przez władze komunistyczne więźniów.
WYSTAWA „KIELCE W CZASIE OKUPACJI 1939-1945”
Scenariusz, tekst, kwerenda: Marcin Kolasa; redakcja: Barbara Kasprzyk-Dulewicz; opracowanie graficzne: Alicja Ciosek; zdjęcia ze zbiorów Muzeum Historii Kielc.