M10D 215,072 MHz Zadzwoń do studia 41 200 20 20 
Spotkania z językoznawcami, zabawa ze słowami czy możliwość posłuchania prawdziwej świętokrzyskiej gwary – między innymi w ten sposób, Wojewódzka Biblioteka Publiczna imienia Witolda Gombrowicza w Kielcach próbuje przywrócić pamięć o języku naszych dziadków.
Największa w regionie książnica realizuje projekt pod hasłem „Gwara świętokrzyska. Ocalmy ją od zapomnienia”.
Jak wyjaśnia Piotr Żak, jeden z koordynatorów działania, wrzesień upłynie pod znakiem spotkań. Pierwsze w czwartek (2 września) o godzinie 11., w siedzibie biblioteki. Gościem będzie prof. Katarzyna Kłosińska, przewodnicząca Rady Języka Polskiego, pracownik naukowy Uniwersytetu Warszawskiego.
– Temat tego wystąpienia: „Język polski – jeden czy wiele języków?”. Pani profesor będzie mówiła o przenikaniu się różnych tendencji w języku polskim, różnych grup językowych, które w nim istnieją, a także o gwarze i dialekcie – zapowiada.
Kolejne spotkania: 14 września – prof. Marzena Marczewska z Uniwersytetu Jana Kochanowskiego – „Etnomedycyna świętokrzyska”, 16 września – prof. Stanisław Cygan z Uniwersytetu Jana Kochanowskiego – „Kuchnia świętokrzyska”, 22 września – dr Alicja Trukszyn z Wojewódzkiego Domu Kultury w Kielcach – „Świętokrzyski rok obrzędowy”.
Gościem ostatniego spotkania będzie Stanisława Młynarska. Jak mówi Piotr Żak, krótkie nagrania jej autorstwa, poświęcone różnego rodzaju obyczajom związanym ze wsią świętokrzyską, można znaleźć na Facebook’u Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej.
– Opowie o swojej fascynacji gwarą. To był jej pierwszy język. Posługiwała się wyłącznie nią do czasu, kiedy poszła do szkoły. Potem była na swój sposób dwujęzyczna. Na co dzień posługiwała się językiem potocznym, literackim, a w domu, ze względu na rodziców, tylko gwarą. Po śmierci rodziców odeszła od gwary, ale teraz na emeryturze, postanowiła do niej wrócić i jest w tym zakresie bardzo aktywna – dodaje.
Wszystkie wystąpienia znajdą się w specjalnej książce, która będzie podsumowaniem całego przedsięwzięcia. Ukaże się najprawdopodobniej w połowie października.
Biblioteka prowadzi też aktywne działania w mediach elektronicznych. W ramach projektu pokazana również zostanie wystawa, poświęcona literaturze gwarowej.
– Będzie to głownie poezja gwarowa czy ludowa, bo w regionie świętokrzyskim zajmuje ona znaczące miejsce. Było kilku poetów, którzy wręcz zapisali się w historii literatury – zauważa Piotr Żak.
Projekt „Gwara świętokrzyska. Ocalmy ją od zapomnienia” jest realizowany dzięki dofinansowaniu z programu Etnopolska.
– To jest program nastawiony na przypominanie, ratowanie i utrwalanie, dziedzictwa, które zostawiają nam nasze małe ojczyzny – tłumaczy Piotr Żak.
Dodaje, że naturalnym procesem jest zanikanie gwary, co ma miejsce niemal w całym kraju.
– Coraz mniej osób posługuje się gwarą, zwłaszcza młodszych. Tylko nieliczni ją znają. Takie projekty jak nasz nie mają na celu przekonania ludzi, żeby tą gwarą mówić. Naszym najważniejszym zadaniem jest nie pozwolić tej gwarze zginąć, odejść w niepamięć, żeby ludzie ją rozumieli – powiedział.
