Jest wykonany ze srebra i ma niewielkie rozmiary. Używa się go głównie do celów rytualnych z okazji szabatu i innych świąt żydowskich. Mowa o kieliszku kiduszowym. Takie naczynie znajduje się m.in. w zbiorach Muzeum Regionalnego w Pińczowie.
Placówka zakupiła go od mieszkańca Pińczowa kilkanaście lat temu. Dziś wpisuje się w cykl muzealny zatytułowany „Obiekt miesiąca”, w związku z obchodzonym świętem żydowskim Pesach, czyli świętem Paschy i organizowanymi od kilku lat w muzeum spotkaniami chrześcijańsko – żydowskimi.
Historyk i judaista Renata Urban podkreśla, że eksponat pochodzi z początków XX w. Ma 6 cm wysokości, 3 cm wynosi średnica podstawy. Natomiast 4,5 cm ma średnica jego górnej części. Zawiera 83 procent czystego srebra.
– Kieliszek zdobiony jest grawerowanymi motywami roślinnymi. Dwie gałązki z listkami zwieńczone u dołu. Pomiędzy nimi owalny wzór. Dekoracja posiada bardzo subtelny charakter. Jest on zwężany od góry do dołu z wywiniętym górnym brzegiem. Na dnie naczynia inicjały „SH”, co pozwala ustalić, że został wykonany w Wytwórni Wyrobów Srebrnych Sinai Herzog i Syn. Firma miała siedzibę w Krakowie przy ulicy Berka Joselewicza 2 – opisuje Renata Urban.
Przeważnie na kieliszku umieszczany jest tzw. bukiet lulaw, czyli gałązka wierzby, mirtu, palma i owoc cytrusowy. Renata Urban tłumaczy, że czas świąteczny rozpoczyna „głowa domu”, odmawiając kidusz, czyli tradycyjną modlitwę nad pucharem napełnionym winem. Na ziemiach polskich zamiast wina, często używano wódki, zwanej szabasówką. Modlitwę odmawiano zaraz po powrocie z synagogi, przed posiłkiem w wieczór rozpoczynający szabat i każde inne święto. Powtarzano ją następnego dnia rano. Składa się z dwóch błogosławieństw – jednego dla wina i drugiego dla szabatu lub innego święta – wyjaśnia.
Historyk dodaje, że w zależności od stopnia zamożności domu, były to kielichy, pucharki lub kubki rozmaitych kształtów. Począwszy od najprostszych, wykonanych ze szkła, czy metalu, aż po bardzo ozdobne.
– Jedyną wskazówką, że dany przedmiot służył rodzinie żydowskiej do celów religijnych może być znana historia przedmiotu, czasami ikonografia przedstawiona na brzuścu naczynia, np. scena wyjścia Żydów z Egiptu, lulaw i etrog lub inskrypcja w języku hebrajskim, rzadziej jidysz, o charakterze donacyjnym, albo w postaci cytatu, najczęściej biblijnego – mówi.
Na wschodzie Europy w XIX XX w. do najbardziej powszechnych należały srebrne kubeczki różnych rozmiarów, na których ornament roślinno – geometryczny przeplatał się z wygrawerowanymi widokami architektonicznymi Jerozolimy lub innych żydowskich miejsc świętych w Ziemi Obiecanej. „Pan domu” zawsze dostawał największy.
Pesach to najważniejsze i najstarsze święto żydowskie obchodzone na pamiątkę wyzwolenia Izraelitów z niewoli egipskiej.