W miejscowości Tarczek, położonej kilka kilometrów na wschód od Bodzentyna przy drodze łączącej Starachowice z Kielcami, znajduje się unikatowy kościół świętego Idziego Opata.
Tarczek (gmina Pawłów, powiat starachowicki) to jedna z najstarszych osad regionu świętokrzyskiego. Kościół w osadzie Tarczek Nowy istniał już w drugiej połowie XIII wieku. Była to murowana świątynia romańska. Prawdopodobnie kościół w tym miejscu stał już w XI wieku. Niewykluczone, że został ufundowany przez Władysława Hermana w podzięce za narodziny syna Bolesława Krzywoustego. Świątynia romańska została przebudowana w XVI wieku. Ponownie budowla została konsekrowana w 1591 roku. Kościół wiele razy był przebudowywany.
MÓWIONO Z NIEJ PO POLSKU, W CZASIE, KIEDY KARANO ZA UŻYWANIE OJCZYSTEGO JĘZYKA
Cennym zabytkiem w kościele parafialnym w Tarczku jest drewniana kazalnica. XVII-wieczna ambona jest wykonana w stylu barokowym, z elementami manieryzmu. O jej wyjątkowości świadczy fakt, że jest przymocowana do ściany bez elementów podpierających. Na górze znajduje się tzw. gloria, czyli promienie bijące od Świętości Boga, w które jest wpleciona tablica symbolizująca dziesięć przykazań.
– W czasach zaborów, w urzędzie i szkole trzeba było mówić w języku zaborcy, ale w kościele, z tej kazalnicy mówiło się po polsku. Polski nie było na mapie, ale w kościele Polska istniała. Nasi pradziadowie mogli się tu czuć wolni – mówił w 2018 roku Radiu Kielce ksiądz Radosław Sobalkowski, proboszcz z Tarczka.
Kazalnica, poza doraźnymi naprawami, nie była konserwowana od początku istnienia. Niedawno została jednak poddana renowacji.
WIELKOPOSTNA MOWA TRYPTYKU
Kolejnym cennym zabytkiem kościoła w Tarczku jest renesansowy tryptyk. Znajduje się on w ołtarzu głównym. Pochodzi z około 1540 roku. W centralnej części przedstawia Chrystusa Zmartwychwstałego ukazującego się Maryi, postaci świętych, sceny z życia Maryi oraz cztery sceny Męki Chrystusa na ścianach zamykających tryptyk. Świątynia posiada także dwa boczne ołtarze w stylu późnorenesansowym, ambonę w stylu barokowym, XIV-wieczną chrzcielnicę w stylu romańskim oraz XVI-wieczną, gotycką płaskorzeźbę.
Liturgia Środy Popielcowej w kościele w Tarczku ma wyjątkowy charakter – od pierwszej porannej mszy świętej w tym dniu w tryptyku ołtarzowym są eksponowane wyłącznie cztery sceny pasyjne. Pozostałe elementy tryptyku zostają zamknięte. To stara i swoista tradycja sięgająca w odległy czas, może nawet kilka wieków wstecz. Przez 40 dni Wielkiego Postu wierni i pielgrzymi oglądają wyłącznie cztery sceny z Drogi Krzyżowej: biczowanie Pana Jezusa, ukoronowanie cierniem, Jezusa niosącego krzyż i złożenie do grobu. Podczas śpiewu hymnu „Chwała na wysokości Bogu” w wigilię paschalną, cały tryptyk jest ponownie odsłaniany.
TRYPTYK OŁTARZOWY KOŚCIOŁA ŚWIĘTEGO IDZIEGO OPATA W TARCZKU (AUDYCJA „MOC HISTORII” Z 16 KWIETNIA 2017 ROKU)