Kolędy, pieśni o Narodzeniu Pańskim, to znacząca część śpiewu liturgicznego, ale i tradycji ludowej. Część z nich ma charakter lokalny, ale są również takie, które znane są na całym świecie.
Jedna z najpopularniejszych kolęd: „Cicha noc” powstała w 1816 roku jako wiersz. Autor, Józef Mohr z Mariapfarr, chciał pocieszyć okoliczną ludność.
– Właśnie zakończyły się wojny napoleońskie, a rok 1816 przyniósł klęskę głodu spowodowaną wybuchem wulkanu w Indonezji, przez co lato było bardzo zimne i nie było urodzaju – wyjaśnia Albert Gajewski z Muzeum im. Orła Białego w Skarżysku.
Muzykę napisał organista z Oberndorfu Franciszek Gruber w Wigilię Bożego Narodzenia 1818 roku, a kolędę zaśpiewano po raz pierwszy na pasterce. Rozpisana była na dwa głosy i gitarę, a wykonali ją sami twórcy.
Początkowo znana była lokalnie, z czasem rozpowszechniała się po całym kraju i świecie. W latach 1827-1832 została umieszczona w popularnych śpiewnikach wydawanych przez Józefa Greisa „Cztery piękne, nowe kolędy”. W 1844 roku była już w śpiewniku dla misjonarzy „Nasze pieśni”, dzięki czemu „Cicha noc” zyskała popularność na całym świecie.
Do wzrostu popularności kolędy przyczyniło się także wykonanie. Była śpiewana przez dwie rodziny śpiewaków z pogranicza austriacko-bawarskiego Straserów i Reinerów. Reinerowie propagowali muzykę ludową na dworach królewskich, występowali też przed carem Aleksandrem. Od 1866 roku kolęda trafiła do oficjalnego śpiewnika kościelnego w Austrii. Obecnie śpiewana jest na wszystkich kontynentach.
Rękopis wiersza Józefa Mohra przechowywany jest w muzeum w Salzburgu, a zapis melodii znajduje się w muzeum „Cichej nocy” w Hallein.