M10D 215,072 MHz Zadzwoń do studia 41 200 20 20 
Zakończyły się prace związane z konserwacją fryzu podstropowego w Izbie Stołowej Górnej. Z kolei w Drugim Pokoju Senatorskim wciąż działa grupa specjalistów. Mimo pandemii, za zamkniętymi drzwiami, trwa remont w Dawnym Pałacu Biskupów Krakowskich w Kielcach.
Izba Stołowa Górna to najbardziej reprezentacyjne pomieszczenie w Pałacu. Ściany, pod stropem obiega fryz wykonany w połowie XVII wieku, przedstawiający portrety biskupów krakowskich.
Jak mówi Małgorzata Misztal, główny konserwator w Muzeum Narodowym w Kielcach, podczas prac starano się odtworzyć stan malowideł, jak najbliższy temu pierwotnemu. Do odkrycia tajemnicy ścian używano nawet nowoczesnych technologii, takich jak metoda analizy hiperspektralnej.
– Jest to nowatorska technika, polegająca na tym, że wykonuje się całą serię zdjęć danego fragmentu. Są robione w wąskich zakresach, obejmujących ultrafiolet i podczerwień. Składając te wszystkie zdjęcia w komputerze, można zobaczyć dużo rzeczy, których nie widać – tłumaczy.
Tej techniki użyto między innymi do tego, by odkryć, jakie zdobienia znajdowały się przy oknach.
Konserwatorzy musieli się mierzyć ze zmianami, jakie zachodziły na ścianach przez stulecia, a także z tymi, jakie wprowadzili poprzedni konserwatorzy.
– Uporządkowano fryz z portretami biskupów, częściowo usuwając nawarstwienia ewidentnie złej jakość, a częściowo retuszując to, co było. Warstwa oryginalna zachowała się w bardzo złym stanie, natomiast przemalowania były do zaakceptowania i w tej chwili to wszystko zostało uporządkowane – dodaje Małgorzata Misztal.
Ci, którzy dobrze znają malowidła znajdujące się w Izbie Stołowej Górnej, zauważą wiele zmian. Małgorzata Misztal wskazuje na kolejne odkrycie.
– Udowodniliśmy, że fryz był nie tylko ornamentalny, ale kartusze przeplatały się także z girlandami owocowymi, analogicznymi do tych, jakie można zauważyć na belkach. Powrócono do tego - mówi.
Kolejnym elementem polichromii jest XIX-wieczny fryz autorstwa Aleksandra Rycerskiego. Jak wyjaśnia konserwator, z nim nie było problemów, jeśli chodzi o stronę wizualną. Natomiast zastrzeżenia budził tynk. Specjaliści bali się, że słabo się trzyma, ponieważ pojawiły się pęcherze między kolejnymi jego warstwami. Tu również użycie nowoczesnej techniki, tym razem metody termowizji, pozwoliło stwierdzić, że odspoiny nie są groźne. Rusztowanie zostało już zdemontowane. Małgorzata Misztal mówi, że prowadzane były badania, które miały na celu pokazanie nawarstwień także na dolnej, gładkiej części ścian.
Zaawansowane są prace w Drugim Pokoju Senatorskim, sąsiadującym z Izbą Stołową Górną. Tu centralnym punktem zainteresowania jest pochodzący z pierwszej połowy XVII wieku strop ramowy, stworzony przez włoskiego malarza Tomasza Dolabelli. Składa się on z pięciu malowideł na płótnie. Jeden z obrazów został już odnowiony i wypożyczony na wystawę do Muzeum Narodowego w Warszawie. Prace nad pozostałymi częściami trwają.
Wyzwaniem okazała się rama stropu. Małgorzata Misztal zdradza, w trakcie demontażu elementów ram, odsłonięto relikty pierwotnego opracowania malarskiego, które są podstawą do obecnie proponowanych rozwiązań.
– Między innymi w miejscach po gwoździach dotarliśmy do pierwszego opracowania ramy, wiemy że była zdobiona ornamentami. Na podstawie tych pozostałości, udało się nam go odtworzyć - wyjaśnia.
Zaskoczeń było więcej. Po zdjęciu ram okazało się, że strop jest nierówny, a różnice w poziomach wynoszą około 16 centymetrów, więc te płaszczyzny musiały być wyrównane. Po zakończeniu renowacji, obrazy zostaną założone na samonaprężąjace się krosna. Dodatkowo strop zabezpieczono preparatami przeciwpożarowymi. W planach muzeum jest właściwe jego podświetlenie. Małgorzata Misztal dodaje, że konserwatorzy zostawiają też furtkę do kolejnych prac.
– Są zapisy, że w XVIII wieku to pomieszczenie było wybijane tkaniną. My tego nie będziemy robić, ale jeśli kiedyś pojawi się taka idea, by wrócić do tego staniu, to będzie taka możliwość – tłumaczy.
Świetność odzyskują też dwie unikatowe tapiserie: „Triumf Ateny” i „Bitwa nad Granikiem”. Zajmują się nimi konserwatorzy z Międzyuczelnianego Instytutu Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki. Obie tkaniny zostały wyprane, a także wzmocnione – podszyte płótnem, które przejmie funkcje nośne, a braki uzupełniono - wymienia Małgorzata Misztal.
– „Triumf Ateny” jest już na ukończeniu. Wydawało się, że ta tapiseria jest w dobrym stanie, ale to był ostatni moment na rozpoczęcie prac, ponieważ widać było, że te tworzące ją niteczki już się rozsuwały. Stare reperacje zostały wymienione. Ale nas bardzo cieszy, że paniom udało się odtworzyć bordiurę – zaznacza.
„Bitwa nad Granikiem” wymagała większych nakładów pracy, ale i ona będzie cieszyć oko zwiedzających.
Prace prowadzone są także na zewnątrz budynku.
Całkowity koszt modernizacji Dawnego Pałacu Biskupów Krakowskich ma wynieść ponad 21 mln zł. Remont rozpoczął się w 2017, a jego zakończenie planowane jest na 2021 rok. Większość środków pochodzi z projektu „Pałac w Muzeum, Muzeum w Pałacu. Ochrona, zachowanie i udostępnienie na cele publiczne zabytków ruchomych i nieruchomych o znaczeniu ogólnopolskim” realizowanego w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020. Działania obejmują między innymi remont elewacji z renowacją detali architektonicznych, wykonanie nowoczesnych instalacji zabezpieczających: przeciwpożarową i antywłamaniową, modernizację Galerii Malarstwa Polskiego i Europejskiej Sztuki Zdobniczej.
