Wyjątkowo skromny charakter będą miały tegoroczne uroczystości, związane z 77. Rocznicą Pacyfikacji Wsi Michniów oraz Dniem Walki i Męczeństwa Wsi Polskiej. Ze względu na pandemię, w trosce o bezpieczeństwo uczestników uroczystości, nie odbędzie się oficjalne spotkanie przy mogile pomordowanych.
Jak wyjaśnia Tadeusz Sikora, dyrektor Muzeum Wsi Kieleckiej, osoby i delegacje, które pragną oddać hołd poległym mieszkańcom Michniowa, mogą 12 i 13 lipca złożyć wieńce i pomodlić się przy grobie.
– Pracownicy mauzoleum udostępnią księgę pamiątkową, więc każda delegacja będzie mogła się do niej wpisać i zostawić ślad swojej obecności. Nie zapraszamy na konkretną godzinę, żeby uniknąć zgromadzenia, ale wszyscy w tych dniach będą mile widziani. Zapraszamy do Michniowa – podkreśla.
W tym roku upamiętnienie wydarzeń sprzed 77. lat będzie miało inną niż do tej pory formułę. Przed Domem Pamięci zostanie wyeksponowana wystawa planszowa, zatytułowana „Pamiętam ten straszny dzień. Niemieckie represje na wsi polskiej w latach 1939-1940”. Przygotowała ją doktor Katarzyna Jedynak, kierownik Działu Edukacji Martyrologicznej w Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie, która wyjaśnia, że ekspozycja ma na celu przybliżyć odbiorcom tragiczne wydarzenia, które miały miejsce na polskiej wsi w pierwszych miesiącach obecności Niemców w Polsce i były nierozerwalnie związane z walką niemieckiej armii z żołnierzami Wojska Polskiego.
– Zdarzenia te zostały okupione kilkunastoma tysiącami ofiar, zamordowanych w trakcie ponad 700 akcji skierowanych przeciwko polskiej ludności cywilnej – dodaje.
W czasie II wojny światowej Niemcy spacyfikowali co najmniej 817 polskich wsi. Ich mieszkańców rozstrzeliwano, wywożono do obozów koncentracyjnych i na przymusowe roboty do III Rzeszy, a dobytek rabowano i niszczono, paląc gospodarstwa i całe wsie. Wschodnie ziemie Polski poddano brutalnej sowietyzacji, a znaczna część ludności polskiej została deportowana na daleki wschód ZSRR. Pomimo kontroli, nacisków i terroru polskie społeczności wiejskie nie wyparły się swojej tożsamości narodowej i nie porzuciły myśli o walce o wolną Ojczyznę. Za swoją nieugiętą postawę polska wieś zapłaciła wysoką cenę.
Symbolem walki i męczeństwa społeczności polskich wsi jest Michniów, który za pomoc niesioną partyzantom został spalony, a jego mieszkańcy w okrutny sposób wymordowani 12 i 13 lipca 1943 roku. Najmłodsza ofiara pacyfikacji – Stefanek Dąbrowa miał zaledwie 8 dni.
Dla ocalenia od zapomnienia ofiar i upamiętnienia zasług polskiej wsi w walce z okupantami, jej patriotycznej postawy i okrutnych cierpień w czasie II wojny światowej, w dniu 13 października 2017 roku Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda podpisał ustawę, która ustanowiła nowe święto państwowe: Dzień Walki i Męczeństwa Wsi Polskiej. Święto jest obchodzone 12 lipca, w rocznicę pierwszego dnia pacyfikacji Michniowa oraz apogeum mordów na Kresach Wschodnich.
Działania realizowane w celu upamiętnienia 77. Rocznicy Pacyfikacji Wsi Michniów oraz Dnia Walki i Męczeństwa Wsi Polskiej uzyskały Patronat Narodowy Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy w 100-lecie Odzyskania Niepodległości.
Partnerami w przygotowaniu wydarzeń upamiętniających rocznicę są Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego oraz Instytut Pamięci Narodowej Delegatura w Kielcach. Działanie jest elementem zadania pod tytułem „Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie – Symbol bestialstwa niemieckich pacyfikacji na narodzie polskim”, które uzyskało dofinansowanie w ramach programów Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.