Kusoki, czyli ludowe zakończenie karnawału, świętowane przez trzy dni przed środą popielcową – to dawna tradycja, wskrzeszona w Ciekotach. Zabawa zawsze kończyła się o północy przed Popielcem, ponieważ później zaczynał się Wielki Post.
Kusoki Świętokrzyskie obchodzone są w Ciekotach po raz siódmy. Uczestnicy podczas zabawy biorą udział w tradycyjnych obrzędach, choć już w nieco zmienionej formie. Jednym z nich jest zwyczaj „sadzenia panien”, czyli smarowania sadzą kobiet, które nie wyszły za mąż. Miało to na celu uprzykrzyć życie upartym pannom, aby jak najszybciej zdecydowały się zmienić stan cywilny.
Iwona Furmańczyk, prezes Fundacji Korzenie, organizator Kusoków podkreśla, że pomysł przypomnienia tej tradycji zrodził się kilka lat temu. – W dziewiętnastowiecznych źródłach pisanych znalazłam wzmiankę o tańcu „na len, na konopie” i postanowiłam sprawdzić, jak wyglądał. Taniec udało się odtworzyć i, jak widać, Kusoki też. W trakcie tańca „na len, na konopie” kobieta, która najwyżej podskoczyła, otrzymywała wróżbę, jak bardzo obrodzą jej len i konopie na polach. To były bardzo ważne rośliny, bo z nich robiono powrozy i olej – mówiła Iwona Furmańczyk.
Na sobotniej zabawie w Ciekotach byli goście z całej Polski. Zgromadzeni byli pod wrażeniem tradycji. Dorota Powłocka i Oliwia Płaczek przyjechały z Tarnowskich Gór. Dowiedziały się o tym wydarzeniu od znajomych i postanowiły odwiedzić Ciekoty.
W czasie Kusoków brano także udział w tańcu „na pnioku”. Na pniu o małej średnicy stawały pary. Ta, która najdłużej na nim się utrzymała zwyciężała, a wygrana była odniesieniem do trwałości ich związku. Ciekawym tańcem był również „mietlorz”, w którym szczególną uwagę poświęcano gościom płci męskiej. Panowie tańczyli z miotłą, symbolizującą kobietę, do ustalonej melodii i przekazywali ją kolejnemu mężczyźnie do momentu, aż muzyka umilkła. Ten kto pozostał z miotłą, miał ją trzymać w ręku przez następne 365 dni. Kolejnym ważnym zwyczajem był pogrzeb basu.
Na zakończenie każdych Kusoków bas chowano do worka, co symbolizowało, że zamilknie na czas postu. W tym roku środa popielcowa wypada 14 lutego.