Omdlenie może być sygnałem poważnej choroby, stąd potrzeba wyjaśnienia jego przyczyn. Przyczyną omdlenia mogą być np. schorzenia kardiologiczne. O tym rozmawialiśmy z dr. Szymonem Domagałą, kardiologiem z II Kliniki Kardiologii ze Świętokrzyskiego Centrum Kardiologii w Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym w Kielcach.
– Kiedy możemy mówić o wystąpieniu omdlenia?
– O omdleniu możemy mówić w przypadku, gdy dojdzie do krótkotrwałej, kilkusekundowej, utraty przytomności spowodowanej niedotlenieniem mózgu. Po tych kilku sekundach dochodzi do pełnego powrotu świadomości i pacjent jest w stanie, bez żadnego problemu, odpowiadać na podstawowe pytania. Statystycznie omdlenie jest bardzo często występującym problemem. Osoby zgłaszające się na Szpitalny Oddział Ratunkowy stanowią około procenta wszystkich pacjentów, którzy tam trafiają. Trzeba też wziąć pod uwagę, że w przypadku omdlenia wiele osób nie szuka pomocy u lekarza.
– Które osoby, grupy osób są bardziej narażone na omdlenie?
– Tutaj mamy dwie kategorie. Pierwsza to przedział wiekowy 10 – 30 lat. W tej grupie największe prawdopodobieństwo wystąpienia omdlenia jest u osób w okolicach 15 roku życia. Wynika to z tego, że w tym wieku osoby rosną bardzo intensywnie, zmieniają gabaryty swojego ciała, a układ autoimmunologiczny, który odpowiedzialny jest za utrzymanie prawidłowego krążenia w całym organizmie jeszcze nie do końca przystosował się do tych zmienionych gabarytów ciała. Jest po prostu jeszcze niedojrzały.
Druga grupa wiekowa, która jest szczególnie narażona na omdlenia, to są pacjenci w wieku podeszłym, począwszy od 70 roku życia. Im człowiek starszy, tym większe ryzyko wystąpienia u niego omdlenia. Pacjenci w wieku bardzo dojrzałym mogą tracić przytomność z powodu poważnych chorób, chociażby kardiologiczna. Często w grę wchodzą stosowane przez te osoby leki. Są leki, które są pomoce u pacjentów mających problem z nadciśnieniem, ale mogą się one jednocześnie przyczyniać do wystąpienia omdleń, ponieważ leki te powodują obniżenie tego ciśnienia. To z kolei może prowadzić do niedotlenienia mózgu, a w konsekwencji również i omdlenia.
– Jakie mogą być przyczyny omdleń?
– W przypadku klasycznych omdleń przyczyną może być uaktywnienie odruchów, które w normalnych warunkach mają służyć kontroli układu krążenia. Natomiast, gdy dochodzi do omdlenia, to znaczy, że działają one zbyt mocno lub nieadekwatnie do warunków. Drugi typ omdleń, to ortostatyczne związane z nagłym gwałtownym spadkiem ciśnienia. Grupa pacjentów u których te omdlenia ortostatyczne występują, to właśnie pacjenci w wieku podeszłym. Natomiast trzeci typ omdleń, to kardiogenne. Tu przyczyn należy upatrywać w arytmii, czyli nieprawidłowej częstości pracy serca lub u podłoża leży organiczna choroba układu krążenia, np. zastawkowa.
– Jak można leczyć omdlenia?
– W przypadku osoby, która straciła przytomność, zanim zaczniemy ją leczyć, najpierw należy odpowiedzieć na trzy pytania. Czy te omdlenia są przejawem jakiejś poważnej choroby kardiologicznej? Czy one nawracają? Czy pojawiają się objawy, które zwiastują wystąpienie omdlenia, np. uczucie gorąca w głowie, uczucie słabości, zlewania zimnym potem? Gdy znamy odpowiedzi na te pytania, wówczas u każdego pacjenta stosujemy indywidualny tok leczenia.
– Powikłania omdleń mogą być groźne nie tylko dla zdrowia, ale także dla życia.
Oczywiście. Wyobraźmy sobie, że do utraty przytomności dochodzi u osoby, która prowadzi samochód. Ten stan, nawet trwający kilka sekund, zagraża więc nie tylko jego zdrowiu, ale także i życiu. Częstymi powikłaniami omdleń są urazy głowy i kończyn, powstałe na skutek upadku.