M10D 215,072 MHz Zadzwoń do studia 41 200 20 20 
O profilaktyce nowotworowej rozmawialiśmy z Jadwigą Zapałą, specjalistą ds. promocji zdrowia w Świętokrzyskim Centrum Onkologii.
– Od czego zależy, czy w przyszłości zachorujemy na raka?
Składa się na to wiele czynników. W przypadku niektórych nowotworów mamy predyspozycje genetyczne. Czynnikiem ryzyka jest też wiek, ponieważ w miarę starzenia się organizmu, również ryzyko wystąpienia nowotworu rośnie. Jednak najważniejszym czynnikiem jest nasz styl życia. To my mamy wpływ na zmniejszenie ryzyka wystąpienia nowotworu w przyszłości.
– Jak uniknąć zachorowania na nowotwory i inne choroby cywilizacyjne?
Od wielu lat mamy tzw. Europejski Kodeks Walki z Rakiem. Tu są zebrane zalecenia, które dotyczą naszego stylu życia, naszych zachowań zdrowotnych. Najważniejszym czynnikiem ryzyka jest palenie tytoniu, które aż w 30% przyczynia się do wystąpienia nowotworu. Ważnym elementem jest także dieta, czyli to co jemy, jaka jest regularność spożywania posiłków. Zawsze powinniśmy pamiętać o śniadaniu, żeby nasza przemiana materii weszła na właściwe tory. Śniadanie najlepiej spożyć do godziny od wstania z łóżka. Powinniśmy jeść dużą ilość warzyw i owoców oraz produkty pełnoziarniste. Starajmy się jeść 5 razy dziennie o regularnych porach. Natomiast ograniczmy picie słodkich napojów. Średnio w buteleczce o pojemności 330 mililitrów może być aż 6 łyżeczek cukru. Takie napoje sprzyjają nie tylko nadwadze i otyłości, ale też wystąpieniu nowotworu. Najlepiej jest pić wodę albo własnoręcznie przygotowane soki. Unikajmy też spożywania mięsa czerwonego, mocno przetworzonego, zawierającego dużo konserwantów.
– Ważny w profilaktyce nowotworowej jest także ruch, aktywność fizyczna.
Tak. Powinniśmy unikać siedzącego trybu życia, ponieważ zwiększa on nie tylko ryzyko wystąpienia nowotworów, ale także cukrzycy. Trzydzieści minut dziennie spaceru oddala ryzyko wystąpienia raka. No i nie zapominajmy, że również alkohol sprzyja pojawieniu się nowotworu. Alkohol i palenie tytoniu to czynniki, które nakładają się na siebie. Jeżeli, tak jak wspominałam, palenie papierosów zwiększa ryzyko wystąpienia raka krtani o 30%, tak papierosy w połączeniu z nadużywaniem alkoholu powodują wzrost tego ryzyka aż o 330%.
Powinniśmy także unikać nadmiernego opalania się, a jeżeli już wystawiamy ciało na słońce, to posmarujmy je kremem z filtrem. Unikajmy również przypadkowych kontaktów seksualnych.
– Kolejnym czynnikiem jest stres.
Oczywiście, tylko pamiętajmy, że nie każdy stres zwiększa ryzyko wystąpienia nowotworu. To przewlekły, długotrwały stres, może spowodować znaczące osłabienie układu odpornościowego. O takim stresie mogą mówić studenci, którzy przygotowują się do sesji. Wówczas stres cały czas narasta, nie ma momentu rozładowania napięcia. W którymś momencie przekracza on ten próg tolerancji i staje się dystresem, czyli takim stresem, który nam już nie pomaga, nie mobilizuje, a wyczerpuje możliwości naszego organizmu. Wtedy organizm, musząc sobie radzić dalej z tym napięciem, osłabia wszystkie inne funkcje, także układ odpornościowy, który odgrywa olbrzymią rolę w profilaktyce nowotworowej.
– Czy powinniśmy unikać używania telefonu komórkowego?
W przyszłym roku Światowa Organizacja Zdrowia wyda ponowne ostrzeżenie dotyczące tych urządzeń, oparte o wyniki aktualnych badań. Telefony komórkowe podnoszą temperaturę w mózgu, więc to promieniowanie nie jest obojętne dla naszego zdrowia. Są zalecenia, że powinniśmy raczej pisać wiadomości tekstowe niż telefonować. Na pewno nie powinniśmy prowadzić długich rozmów przez telefon komórkowy i nie powinniśmy go trzymać bezpośrednio przy ciele. Natomiast jeśli wybieramy numer, telefon powinniśmy trzymać na wyciągniecie ręki, ponieważ w momencie wybierania numeru telefon emituje największe promieniowanie. Telefonu nie powinniśmy używać również tam, gdzie zanika zasięg lub jest on słaby. Telefonu nie powinniśmy także wykorzystywać jako budzik, trzymając go blisko głowy.
– Rak boi się badań.
My też się ich boimy. Natomiast jest wiele badań, które pozwalają wykryć zmiany przednowotworowe i powinniśmy z nich wszyscy korzystać. Kobiety powinny wykonywać mammografię i cytologię. Panowie po 50. roku życia przynajmniej raz na 10 lat powinni poddawać się kolonoskopii, a raz w roku wykonać badanie prostaty per rectum. Nie bójmy się wykonywać badań profilaktycznych, bójmy się ich nie wykonywać.
