M10D 215,072 MHz Zadzwoń do studia 41 200 20 20 
Odnaleziony został poszukiwany od rana na naszej antenie wojenny egzemplarz wydania „Dywizjonu 303” Arkadego Fiedlera. Jak się okazuje jest w zbiorach Biblioteki Uniwersytetu Jana Kochanowskiego.
Trafił do książnicy jako dar w 2003 roku – poinformował na naszej antenie dyrektor biblioteki Henryk Suchojad.
Książka wydana została w formacie kieszonkowym 12 na 16 centymetrów. Dla zmylenia Niemców ma formę notatnika. Na okładce widnieje tytuł „Wydatki domowe. Miesiąc, 1944 rok”. W środku nie różni się od brytyjskiego wydania. Wydawcy jedynie na końcu dołączyli informację, że publikacja ukazała się nakładem „Chrobrego Szlaku” – pisma Narodowych Sił Zbrojnych wydawanego w Kielcach od 1942 roku.
Redaktorzy informują również, że środki zebrane ze sprzedaży książki posłużą na zakup broni: „[…] każdy egzemplarz tej książki jest kwitem złożonej ofiary na broń do walki z Niemcem i komunistą” – czytamy na ostatniej stronie kieleckiego podziemnego wydania powieści.
Książka Arkadego Fiedlera, opisująca działania bojowe polskich lotników w „Bitwie o Anglię”, została wydana w Londynie w 1942 roku. Jej egzemplarze docierały do okupowanego kraju dołączane do lotniczych zrzutów. Te książki były z kolei kopiowane i drukowane w podziemnych wydawnictwach.
Ukazały się cztery wydania warszawskie i jedno kieleckie nakładem konspiracyjnego pisma „Chrobry Szlak” redagowanego przez Jana Golkę. Tak wydrukowane egzemplarze trafiały między innymi do oddziałów leśnych i przekazywane były z rąk do rąk, część z nich mogła być ukrywana w domach i leży tam do dziś. Dlatego wciąż apelujemy o dalszą kwerendę.
Z kolei pierwszy, powojenny egzemplarz „Dywizjonu 303” Arkadego Fiedlera z 1946 r. znajduje się w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej. Jak poinformował dyrektor placówki Andrzej Dąbrowski, książka została wydana przez Spółdzielnię Wydawniczą Czytelnik, a trafiła do Kielc z biblioteki publicznej miasta stołecznego Warszawy.
„Dywizjon 303” to niezwykle cenna książka. Tego typu publikacje określane są mianem „Białych Kruków”. Tak nazywa się również książki wydane współcześnie, są to wydania bibliofilskie o niskich nakładach. Taką pozycją są na przykład „Dzieje Kielc” Pazdura, z początku lat 70. Cena jednego tomu wynosi obecnie ok. 100 zł, wcześniej ta pozycja kosztowała kilka złotych. „Białym Krukiem” jest określana również Książka Telefoniczna z 1942 r., posiadająca emblematy niemieckie, ze swastyką, która wyszła w nakładzie 500 egz.
Tomasz Domański z kieleckiej delegatury IPN przypomina że książka była bronią którą wykorzystywano w czasie okupacji niemieckiej i sowieckiej. Nam zwykle działalność opozycyjna kojarzy się z oddziałami partyzanckimi i akcjami. Tymczasem w konspiracji działało bardzo dużo osób, które zajmowały się drukiem i rozpowszechnianiem książek, ulotek czy gazetek o tematyce wojennej. Ich znaczenie było olbrzymie. Społeczeństwo miało prawdziwe informacje o tym, co się dzieje na froncie. Było to odkłamywanie nieprawdziwych wiadomości przekazywanych przez okupanta. Z drugiej strony podziemne wydawnictwa podnosiły na duchu. Był to znak, że podziemna armia działa i nie poddaje się represjom. To podnosiło morale i pomagało przetrwać. Książki i ulotki docierały do oddziałów partyzanckich, ale także przechodziły z rąk do rąk wśród cywilów. Obok informacji, uczyły jak się zachować w kontaktach z wrogiem, jak być dobrym Polakiem. W tym kontekście należy oceniać znaczenie wojennego wydania Dywizjonu 303 – którego zadaniem było podnoszenie na duchu i pokazanie że zwycięstwo jest możliwe.
Jak dodaje Tomasz Domański – w działalność konspiracyjną związaną z drukowaniem, a potem rozprowadzaniem podziemnej prasy zaangażowane były tysiące osób. To byli drukarze i kurierzy, których zadaniem było najpierw dostarczenie farb, papieru i innych materiałów, a potem odebranie gotowych książek, gazet czy ulotek. Ich nakłady były niewielkie czasami kilkaset egzemplarzy.
Zachęcamy Państwa do domowych poszukiwań. Kielecki wojenny egzemplarz „Dywizjonu 303” jako „biały kruk” ma przede wszystkim wartość historyczną, jest cennym świadectwem walki nie tylko zbrojnej, ale też ideologicznej Polskiego Państwa Podziemnego. Drukowane z narażeniem życia książki miały w czasie wojny krzepić dumę i narodową świadomość.
Zdjęcia egzemplarza książki z Biblioteki Uniwersytetu Jana Kochanowskiego są dostępne na stronie internetowej Radia Kielce. Czy uda się nam wspólnie znaleźć kolejny egzemplarz kieleckiego, wojennego wydania „Dywizjonu 303”? Akcję prowadzimy wraz z Echem Dnia i TVP3 Kielce.
