M10D 215,072 MHz Zadzwoń do studia 41 200 20 20 
Krzemionki koło Ostrowca, czyli zespół kopalni neolitycznych krzemienia, obchodzą dziś (wtorek, 19 lipca) jubileusz stulecia odkrycia. W sobotę (16 lipca) natomiast rozpoczęły się oficjalne uroczystości rocznicowe.
Na terenie Krzemionek od soboty, przez cztery kolejne dni można było poznać życie ludzi w pradziejach. Przybliżali je rekonstruktorzy i naukowcy. Pokazy obejmowały m.in. obróbkę kamienia, garncarstwo i solowarstwo.
– Sól była bardzo ważna dla ludzi w tamtej epoce, pozyskiwano ją ze źródeł solankowych. Proces polegał na podgrzewaniu wody w glinianym naczyniu do pełnego wyparowania, a sól pozostałą na ściankach wykorzystywano do konserwowania żywności – wyjaśnia Marcin Przybyła, archeolog z Krakowa.
Na dziś (wtorek, 19 lipca) kiedy przypada dokładna data odkrycia kopalni, zaplanowane jest widowisko pokazujące dokonania Jana Samsonowicza. 19 lipca 1922 roku geolog Jan Samsonowicz odkrył pierwsze lejowate otwory w ziemi, które zaprowadziły do kopalni neolitycznych. Od tego czasu trwało przywracanie Krzemionek nauce. Zwieńczeniem tego procesu było wpisanie zespołu neolitycznych kopali w Krzemionkach na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 2019 roku – przypomniał dyrektor Muzeum Historyczno-Archeologicznego, Andrzej Przychodni.
– To jedyny tego rodzaju zabytek w Polsce, od kilkunastu lat systematycznie poszerzają się możliwości udostępniania tego dziedzictwa turystom, a jest to możliwe dzięki współpracy z wieloma instytucjami, zarówno samorządowymi, jak i rządowymi oraz naukowymi. Dziękuję wszystkim za okazywaną życzliwość i wsparcie – dodał.
List gratulacyjny przysłał Prezydent RP Andrzej Duda. Jego treść w sobotę odczytał senator Jarosław Rusiecki.
– W szczególnym czasie narodowych obchodów setnej rocznicy odzyskania niepodległości Rzeczpospolitej Polskiej, kiedy wspominamy gospodarcze i naukowe sukcesy odrodzonej ojczyzny, z wyrazami uznania dla organizatora, Muzeum Historyczno-Archeologicznego w Ostrowcu Świętokrzyskim, za przygotowanie uroczystości przypominających odkrycie prehistorycznych kopalń krzemienia pasiastego w Krzemionkach, z podziękowaniem dla pracowników Muzeum, władz samorządowych powiatu ostrowieckiego i lokalnej społeczności, za zaangażowanie w prace badawcze i zachowanie świetności krzemionkowskich kopalń, w przekonaniu, że jubileuszowe obchody przybliżą historię pradziejowego górnictwa krzemienia pasiastego oraz przyczynią się do zachowania dziedzictwa narodowego i rozsławienia tego niezwykle cennego archeologicznie i geologicznie rezerwatu wpisanego na Listę Pomników Historii oraz Światowego Dziedzictwa UNESCO z życzeniami dalszej pomyślnej działalności – Andrzej Duda, Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej – czytamy w liście.
Z kolei gratulacje i życzenia od ministra kultury i dziedzictwa narodowego przekazał wicewojewoda świętokrzyski Rafał Nowak.
– Jestem przekonany, że krajobraz ukształtowany przez pradziejową działalność wydobywczą kryje w sobie jeszcze niejedną tajemnicę – dodał.
Poseł Andrzej Kryj przypomniał, że Krzemionki to miejsce niezwykłe, ale ich poznanie nie zawsze było możliwe w obecnym zakresie.
– Dobrze, że przypominamy wszystkich, którzy w Krzemionkach pracowali i dbali o nie. Muzeum to miejsce, które ma służyć nauce, ale także zwiedzającym i w ten sposób prowadzić działalność edukacyjną. Cieszę się, że ten kompleks powstał, a potrzeba było do tego działania wielu ludzi. Przypomnę nieżyjącego już starostę Waldemara Palucha, który w ciągu zaledwie trzech miesięcy doprowadził przy mojej współpracy do zakupu działki i wybudowania nowego budynku, który służy prezentacji wystawy. Bardzo się cieszę, że udało się wyemitować monetę jubileuszową i kartkę pocztową, upamiętniające jubileusz Krzemionek. Mam nadzieję, że uda się za dwa lata wydać znaczek pocztowy upamiętniający 30. rocznicę wpisania Krzemionek na Listę Pomników Historii – dodał.
Jubileuszu gratulowały też posłanki Agata Wojtyszek i Marzena Okła-Drewnowicz oraz przedstawiciele Zarządu Województwa Świętokrzyskiego.
KOPALNIE KRZEMIENIA PASIASTEGO W KRZEMIONKACH
19 lipca 1922 roku podczas badań terenowych w górach Świętokrzyskich Jan Samsonowicz odkrył na terenie wsi Krzemionki i Magonie ślady prehistorycznych kopalni krzemienia pasiastego. Zebrał informacje od mieszkańców, spenetrował kilka podziemnych chodników, dokonał pomiarów i podjął z wyrobisk kilka zabytków świadczących o działalności dawnych górników. O odkryciu poinformował archeologa i historyka Stefana Krukowskiego, który w 1923 roku rozpoczął badania na tym terenie wraz z Zygmuntem Szmitem. W roku odnalezienia kopalni krzemionkowskich Samsonowicz odkrył także złoża hematytu i syderytu w Rudkach pod Starachowicami. Założono później w tym miejscu kopalnię rudy żelaza „Staszic”. Rok później odkrył złoża fosforytów o dużym znaczeniu gospodarczym w Rachowie nad Wisłą. Rozpoznał także użytkowane w pradziejach złoża biało nakrapianego krzemienia świeciechowskiego w okolicach Annopola. Był badaczem szczególnie zasłużonym dla regionu świętokrzyskiego, przyczynił się do poznania jego budowy geologicznej i złóż. Odkrył na tym terenie ślady, które pomogły poznać historię pradziejowego górnictwa.
– Tu krzemień pasiasty leżał w dwóch warstwach. Zastosowano najprostszy system wydobywczy: głęboki dół, a wokół niego nisze – wyjaśnił portalowi naukawpolsce.pl dr Jerzy T. Bąbel, zastępca dyrektora Muzeum Historyczno-Archeologicznego w Ostrowcu ds. naukowych rezerwatu. – To wszystko przetrwało przez kilka tysięcy lat. Od zakończenia działań górniczych, czyli od wczesnej epoki brązu minęło około 3,5 tysięcy lat. To jest wartość wyjątkowa, bo w Europie tak dobrze zachowanych wielkich pól eksploatacyjnych pochodzących z tamtej epoki jest wyjątkowo mało – dodaje dr Bąbel.
Prace rozpoczęte przez prof. Samsonowicza w Krzemionkach kontynuował archeolog Stefan Wincenty Krukowski (1890-1982). Zajmował się on studiami nad technologią krzemieniarską i narzędziami krzemiennymi. Skupiał się na metodach i łańcuchu czynności produkcyjnych wyrobów krzemiennych. Był twórcą stosowanej do dziś polskiej terminologii dotyczącej krzemieniarstwa pradziejowego i narzędzi krzemiennych.
W 1923 roku Stefan Krukowski wspólnie z Zygmuntem Szmitem badali nowo odkryty kompleks kopalń w Krzemionkach. Prowadzili w Krzemionkach i na przyległych terenach powiatu opatowskiego badania powierzchniowe, zbierając z powierzchni stanowisk liczne wyroby krzemienne. Krukowski działał w Krzemionkach w okresie dwudziestolecia międzywojennego jako konserwator i kustosz z ramienia Państwowego Grona Konserwatorów Zabytków Przedhistorycznych i Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie. Zajmował się ochroną i badaniami pradziejowej kopalni. W 1928 roku podjął systematyczne prace eksploracyjne w Krzemionkach. Prowadził badania szybów kopalnianych i odkrył m. in. rysunki wykonane węglem drzewnym na ociosach wyrobisk. Doprowadził także do zabezpieczenia odkrytych szybów. Krukowski popularyzował zagadnienia związane z Krzemionkami i podkreślał wagę odkrycia pradziejowego kompleksu kopalń przez publikacje w popularnych czasopismach, takich jak warszawski „Tygodnik Ilustrowany”.
W latach 1929-32 dzięki staraniom Stefana Krukowskiego, Mieczysława Radwana i Romana Jakimowicza, wykupiono dużą część pola eksploatacyjnego kopalni krzemionkowskich, tworząc zalążek przyszłego rezerwatu. Na jego cześć szyb nr 1 na terenie pola górniczego w Krzemionkach otrzymał w 2004 roku imię „Stefan”.
Związek Krukowskiego z badaniami górnictwa krzemienia nie ograniczał się jedynie do tego stanowiska. Badał też kopalnie krzemienia czekoladowego w rejonie północnego obrzeża Gór Świętokrzyskich i krzemienia świeciechowskiego koło Annopola. Wraz z Janem Samsonowiczem odkrył w widłach Wisły i Kamiennej wtórne nagromadzenia krzemieni czekoladowych. Badał także krzemienie czekoladowe z Orońska i Wierzbicy. Krukowski utworzył w Państwowym Muzeum Archeologicznym Wydział Paleolityczny, zajmujący się badaniami nad starszą epoką kamienia. W 1939 roku wydał monografię paleolitu Polski pt. „Prahistoria ziem polskich: Paleolit”. Jego dziełem była także wydana w 1939 roku pierwsza monografia Krzemionek.
W okresie neolitu i we wczesnej epoce brązu działały tu kopalnie krzemienia pasiastego. Architektura pradziejowych wyrobisk i krajobraz na powierzchni stanowią bezcenne świadectwo wiedzy i możliwości technicznych ludzi epoki kamienia. Ten relikt przeszłości został uznany w 1994 roku za Pomnik Historii. Krzemionki, wraz z polami górniczymi Borownia i Korycizna oraz prehistoryczną osadą górniczą na wzgórzu Gawroniec w Ćmielowie, tworzącymi wspólnie Krzemionkowski Region Prehistorycznego Górnictwa Krzemienia Pasiastego, zostały wpisane w 2019 roku na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
![Czy centrum miasta czeka parkingowa rewolucja? [ZDJĘCIA, MAPA]](https://radiokielce.pl/wp-content/uploads/2024/05/IMG_2048-350x250.jpg "Dworzec oknem na świat - Radio Kielce")
