Mit mebli kolbuszowskich. Wystawa

Muzeum Zamkowe w Sandomierzu zaprasza na wystawę czasową zatytułowaną „Mit mebli kolbuszowskich”. 

Głównym założeniem ekspozycji jest przybliżenie twórczości meblarskiej, związanej z warsztatem kolbuszowskim oraz zwrócenie uwagi na konieczność podniesienia świadomości ekologicznej – w kontekście Puszczy Sandomierskiej, miejsca, z którego pochodził surowiec do wykonania tych mebli. Wystawa została poświęcona często pomijanemu, a jednocześnie wzbudzającemu liczne kontrowersje tematowi wytwórczości stolarskiej w Kolbuszowej oraz wywodzącemu się stąd terminowi „mebli kolbuszowskich”. Projekt związany z przygotowaniem tej wystawy został zrealizowany we współpracy z Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej.

Należy podkreślić, że ośrodek meblarski w Kolbuszowej działał głównie na przestrzeni XVIII i XIX w. (znane są przykłady mebli jeszcze z początków XX w.) i był związany z czołowymi rodami magnackimi dawnej Rzeczypospolitej. Od 1616 roku Kolbuszowa należała do dóbr Lubomirskich, później – na krótki czas – do Sanguszków, a następnie do Tyszkiewiczów. Rozwojowi ośrodka w pierwszej, a zwłaszcza w drugiej połowie XVIII w., sprzyjało korzystne położenie w obrębie Puszczy Sandomierskiej, z której pochodził surowiec, oraz w pobliżu dorzecza Wisły, umożliwiającego transport wytwarzanych sprzętów m.in. do Krakowa, Warszawy i Gdańska. Odbiorcami mebli byli magnaci, średniozamożna szlachta i mieszczaństwo. Popularność tych wyrobów oraz ich rozpowszechnienie na terenie całej ówczesnej Polski przyczyniły się do wyodrębnienia specyficznego typu „mebla kolbuszowskiego”.

Na ekspozycji zaprezentowano ponad czterdzieści zabytkowych mebli wiązanych z warsztatem kolbuszowskim, a także obrazy i fotografie ilustrujące historię meblarstwa. Ponadto odtworzony został warsztat stolarski, co z pewnością będzie cieszyło się dużą popularnością wśród najmłodszych zwiedzających. Wykorzystano również elementy związane z technologią wykonywania mebli oraz ich zdobienia.

Wystawa prezentuje również historię oraz charakterystykę przyrodniczą Puszczy Sandomierskiej, podkreślając związki człowieka z otaczającym go światem, z którego czerpano surowce – jak w przypadku stolarzy kolbuszowskich. Oprócz wielkoformatowych fotografii puszczy ukazane zostały reprezentatywne gatunki flory i fauny, ze szczególnym uwzględnieniem drzew wykorzystywanych w produkcji mebli.

Na wystawie oraz w katalogu jej towarzyszącym zaprezentowane zostały obiekty lub wizerunki obiektów pochodzące z Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej, Muzeum Warszawy, Muzeum Narodowego w Kielcach, Muzeum – Zamku w Łańcucie, Zamku Królewskiego w Warszawie – Muzeum. Rezydencji Królów i Rzeczypospolitej, Muzeum Ziemi Tarnowskiej, Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich, Muzeum Zamoyskich w Kozłówce, Muzeum Podkarpackiego w Krośnie, Muzeum Podlaskiego w Białymstoku, Muzeum Narodowego w Poznaniu, Muzeum Narodowego w Lublinie, Zamku Królewskiego na Wawelu – Państwowych Zbiorów Sztuki, Muzeum Krakowa, Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie, Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Miejskiego w Berlinie, Muzeum Dzieduszyckich w Zarzeczu oddział Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich, Muzeum Wnętrz Pałacowych oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku, Muzeum Diecezjalnego Dom Jana Długosza w Sandomierzu, Biblioteki Diecezjalnej w Sandomierzu, Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej
w Rzeszowie, Archiwum Naukowego Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej, Archiwum Państwowego w Lublinie, Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku, Instytutu Botaniki PAN w Krakowie, Ośrodka Kultury Leśnej w Gołuchowie, Instytutu Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN w Krakowie, Nadleśnictwa Daleszyce, Arkadiusza Mańczyka, TVP 3 Rzeszów, Charlesa Rose’a.

Ekspozycję „Mit mebli kolbuszowskich” przygotował zespół kuratorski w składzie: dr hab. Mikołaj Getka-Kenig, prof. PAN, dyrektor Muzeum Zamkowego w Sandomierzu, Renata Grzebuła adiunkt w Dziale Sztuki Muzeum Zamkowego
w Sandomierzu oraz Anna Piera z Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej. Koordynatorem wystawy jest Sylwia Mroczka, specjalista w Dziale Edukacyjno-Promocyjnym Muzeum Zamkowego w Sandomierzu.

Wydarzenie zostało objęte honorowym patronatem Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Marty Cienkowskiej, Marszałka Województwa Podkarpackiego – Władysława Ortyla, Marszałka Województwa Świętokrzyskiego Renaty Janik.

Wystawa powstała dzięki wsparciu finansowemu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Urzędu Marszałkowskiego Województwa Świętokrzyskiego.

Ekspozycja dostępna jest dla zwiedzających w okresie od 8 listopada do 29 marca 2026 roku w salach ekspozycyjnych na parterze Zamku Królewskiego w Sandomierzu.