Od Pana Paska do Yorgiego. Dzieje świętokrzyskiego komiksu – promocja publikacji

27 września (piątek), o godz. 18.00, w Galerii „Lakiernia” – Ośrodek Pracy Twórczej „Baza Zbożowa” w Kielcach odbędzie się spotkanie z Pawłem Chmielewskim, twórcą monografii „Od Pana Paska do Yorgiego. Dzieje świętokrzyskiego komiksu” oraz prezentacja prac wybranych artystów opisanych w książce. W trakcie spotkania i wernisażu będzie okazja do nabycia wydawnictwa w promocyjnej cenie.

Monografia koncentruje się na okresie od 1850 do 2024 roku a jej bohaterami są nie tylko artyści komiksu urodzeni w Kielcach i regionie, ale również opowieści rysunkowe o postaciach ze świętokrzyskiego (lub inspirowane ich utworami literackimi), które tworzyli „komiksiarze” w Polsce, Europie i na świecie. Stąd omówienie komiksowych adaptacji prozy Sienkiewicza, Gombrowicza, Żeromskiego, Niziurskiego i innych twórców.

Są wreszcie w tej monografii obecni autorzy „opowieści z dymkiem” (niekoniecznie urodzeni w geograficznej orbicie Kielc), którzy publikowali na łamach lokalnej prasy.

Początkiem tej opowieści jest twórczość Jana Lewickiego (autora pierwszego komiksu w języku polskim) i Franciszka Kostrzewskiego (pioniera polskiego komiksu prasowego). Później poznajemy m.in. amerykański komiks na łamach międzywojennej prasy i polskie „seriale obrazkowe" w kieleckiej prasie, historię rysunkową o najsłynniejszym obywatelu Pacanowa (Koziołku Matołku) i jego wpływie na kulturę, przełomową „opowieść z dymkami”, która powstała w Ćmielowie, komiks w gazetach „gadzinowych” okresu II wojny światowej i początkach socrealizmu w regionalnej prasie powojennej.

Każdy z rozdziałów osadzony jest nie tylko w realiach topograficznych, ale również historycznych, uwarunkowaniach społecznych i kulturowych danej epoki.

W kolejnych odsłonach tej historii zapoznajemy się z rozbudowanymi formami narracyjnymi z lat 60. i 70. (od "Sierżanta Cienia" do "Hubala") ze „Słowa Lud po „Hrabiego Monte Christo” w Echu Dnia oraz krótkimi utworami i przedrukami z prasy zachodniej (frankofońskiej, niemieckiej i amerykańskiej). dominującymi w lokalnej prasie. Z wykorzystaniem komiksu w reklamie prasowej, konkursach, przeczytamy strategiach wydawców i właścicieli tytułów prasowych z lat 90. i 00., gdy na łamach gazet kieleckich debiutują (lub stawiają jedne z pierwszych kroków) twórcy decydujący o kształcie komiksu (w regionie a często w Polsce) w kolejnych latach – Jerzy Ozga, Dariusz Żejmo, Robert Łysak, Grzegorz Sobczak i kilkudziesięciu innych autorów. Skonfrontowani oni zostają z twórcami starszego pokolenia, którzy usiłują korzystać z poetyki komiksu w malarstwie i grafice. Twórcą osobnym, niepodrabialnym okazuje się – publikujący, rozśmieszający, komentujący - przez ponad cztery dekady Zbigniew Jujka, którego twórczość zostaje ukazana od strony kreacji postaci, języka, kulturowych i literackich tropów.

Część ostatnia to trzy (czasem cztery) dziesięciolecia - od pierwszych, głośnych i ogólnopolskich debiutów na łamach „Relaxu” i „Fantastyki” tuż przed rokiem 1989, przez organizację Pierwszego Ogólnopolskiego Konwentu Twórców Komiksu w Kielcach do cyklu wystaw i spotkań naukowych w ostatnich latach.

Trzydziestopięciolecie 1989-2024, to prezentacja działalności ponad trzydziestu twórców (m.in. Roberta Kolasy, Sylwii Resteckiej, Janusza Ordona, Zygmunta „Zekego” Kowala, Michała Ociesy, Norberta Rybarczyka, Tomasza Łukaszczyka, Huberta Czajkowskiego, Łukasza Okólskiego, Artura Sadłosa, Marcina Kota, Dariusza Dubiela, Jerzego Ozgi – którego komiksom dedykowany został osobny rozdział), wreszcie krajobrazu efemerycznego, na który składają się rozproszone publikacje gazetowe, ziny i niskonakładowe albumy. To rysownicy, scenarzyści i wydawcy między komercją a artystyczną ambicją i eksperymentem.

Prezentacja dokonań twórców została uzupełniona o szereg informacji o społecznym i artystycznym klimacie panującym wokół „opowieści z dymkiem", reakcjach urzędników a także instytucji.

„Od Pana Paska do Yorgiego" zawiera również szeroki wybór opinii i recenzji z ostatniego ćwierćwiecza (zarówno z prasy tradycyjnej jak i przestrzeni internetowej) wraz z ponad pięcioma setkami ilustracji - komiksowych plansz, prasowych szpalt z paskami opowieści obrazkowych, fragmentami folderów, artykułami gazetowymi, plakatami wystaw i fotografiami z wydarzeń.

Promocji książki będzie towarzyszyć pokaz prac wybranych autorów opisanych w publikacji.

AUTOR:
Paweł Chmielewski – absolwent filologii polskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego, redaktor naczelny magazynu kulturalnego „Projektor”. Publikował m.in. w „Zeszytach Komiksowych”, „Studiach Sienkiewiczowskich”, „Biurze Literackim”, „Ha!art”, „Biuletynie Rzeźby”. Autor książek teoretycznoliterackich: „Słowacki w supermarkecie”, „Słowacki w supermarkecie 2.0”, „Słowacki w McDonaldzie”, trzytomowej historii świętokrzyskiego komiksu „Nie tylko Yorgi”, monografii: „Rozmaite gatunki szarańczy. Cykle ilustracyjne i formy komiksowe w polskiej prasie XIX wieku”, „Na dworze Goździkowego Króla. Polskie formy komiksowe w kontekście europejskim od XV wieku do roku 1914”, „Kolacja u Jedynaczka/ Dinner at Jedynaczek’s. Franciszek Kostrzewski – pionier polskiego komiksu prasowego” (edycja polsko-angielska) oraz współautor publikacji zbiorowych (m.in. „1000 filmów, które tworzą historię kina”). Scenarzysta kilkunastu komiksów. Trzykrotny stypendysta Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Należy do Rady Programowej Muzeum Komiksu w Krakowie. Od 2019 do 2022 organizował Festiwal Komiksu i Narracji Obraz[k]owych Kieleckie Prezentacje Komiksowe. Ostatnio wydał „Narracje graficzne, formy komiksowe w Europie i Polsce do roku 1918”.