M10D 215,072 MHz Zadzwoń do studia 41 200 20 20 
78 lat temu, w nocy z 4 na 5 sierpnia 1945 roku doszło do jednej z najważniejszych akcji polskiego podziemia niepodległościowego po II wojnie światowej.
Oddział Armii Krajowej pod dowództwem Antoniego Hedy „Szarego”, dokonał brawurowego rozbicia więzienia kieleckiego. Jak co roku, wydarzenia sprzed 78 lat przypomną rekonstruktorzy. Z tej okazji już dziś ( piątek 28.07) wieczorem na Wzgórzu Zamkowym w Kielcach odbędzie się widowisko „Rozbić Więzienie UB”, przygotowane przez Stowarzyszenie Rekonstrukcji Historycznych „Jodła”. Uroczystość rozpocznie się o godz. 20.30 od złożenia kwiatów i zniczy przed Ścianą Śmierci, oddana zostanie także salwa honorowa.
Następnie o godz. 21.00 rozpocznie się widowiskowa inscenizacja na dziedzińcu dawnego więzienia, przypominająca o brawurowej akcji żołnierzy AK, których głównym celem było uwolnienie przetrzymywanych przez Urząd Bezpieczeństwa, członków podziemia niepodległościowego.
W czasie walki zginął jeden z uczestników, a dwie osoby zostały ranne, w tym dowódca, Antoni Heda „Szary”. Według danych Instytutu Pamięci Narodowej, uwolniono wówczas ponad 350 osób.
Tak jak w ubiegłym roku, widowisko będzie transmitowane w Internecie. Będzie można je obejrzeć na profilu facebookowym Okręg Kielce „Jodła” Armii Krajowej.
Widowisko „Rozbić więzienie UB”
Widowisko „Rozbić więzienie UB” przypomina wydarzenia z czasu okupacji niemieckiej i sowieckiej. Zaowocowały one opanowaniem więzienia przy ulicy Zamkowej w Kielcach przez oddziały Podziemia Niepodległościowego pod dowództwem Antoniego Hedy „Szarego”. Uroczystość rozpocznie się o godz. 20:30 złożeniem kwiatów i zniczy przed Ścianą Śmierci oraz uczczeniem bohaterów salwą honorową. Widowisko „Rozbić więzienie UB” rozpocznie się o godz. 21:00 na dziedzińcu dawnego więzienia.
Rekonstrukcje są przygotowywane od 2009 roku. Koncentrują się wokół tego samego wydarzenia, ale za każdym razem nacisk jest położony na inny aspekt akcji.
![Rozbić więzienie UB [OGLĄDAJ]](https://radiokielce.pl/wp-content/uploads/2023/07/Kielce-Widowisko-Rozbic-wiezienie-UB-13.jpg "Rekonstruktorzy przypomną brawurową akcję Antoniego Hedy „Szarego\" - Radio Kielce")
![Rozbić więzienie UB [OGLĄDAJ]](https://radiokielce.pl/wp-content/uploads/2023/07/Kielce-Widowisko-Rozbic-wiezienie-UB-15.jpg "Rekonstruktorzy przypomną brawurową akcję Antoniego Hedy „Szarego\" - Radio Kielce")
Historia rozbicia kieleckiego więzienia UB
W nocy z 4 na 5 sierpnia 1945 roku około 200-osobowy oddział pod dowództwem Antoniego Hedy „Szarego” dokonał rozbicia kieleckiego więzienia UB. Żołnierze niepodległościowego podziemia uwolnili 354 więźniów aresztowanych przez komunistyczne władze. W operacji uczestniczył także oddział porucznika Stefana Bembińskiego, pseudonim „Harnaś”, liczący kilkadziesiąt osób.
Perfekcyjnie zaplanowana i przeprowadzona przez siły zgrupowania poakowskich oddziałów partyzanckich akcja uniemożliwiła skuteczną reakcję wojska, milicji, Urzędu Bezpieczeństwa i sił sowieckich. Rozbicie więzienia w Kielcach było najgłośniejszą i jedną z najważniejszych operacji polskiego podziemia niepodległościowego po II wojnie światowej.
Więźniom Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Kielcach groziły ciężkie represje, wyroki śmierci albo wywiezienie w głąb Związku Radzieckiego. Funkcjonariusze UB i NKWD poddawali ich torturom, wykonywali też wyroki śmierci. Osadzonymi byli głównie żołnierze Armii Krajowej i przeciwnicy ustroju komunistycznego.
Operacja rozbicia kieleckiego więzienia trwała cztery godziny. W 2005 roku Antoni Heda wspominał, że inspiracją do przeprowadzenia akcji były informacje o losie aresztowanych i ich rodzin, torturowanych przez ubecję i NKWD.
Akcja zakończyła się powodzeniem między innymi dzięki strategii dowodzącego nią kapitana Antoniego Hedy. Pod pozorem walk partyzanci wywabili z Kielc część oddziałów UB i NKWD, po czym zajęli strategiczne punkty w mieście. W czasie działań zginął jeden z partyzantów, a dowódca „Szary” został ranny w nogę, odłamkiem miny użytej do wysadzenia bramy więziennej.
Po akcji w Kielcach „Szary” zaprzestał działalności konspiracyjnej. Aresztowany w 1948 roku dostał cztery wyroki śmierci. Ocalił życie dzięki interwencji byłych oficerów AL, którzy współdziałali z nim w czasie wojny. Wyszedł na wolność w 1956 roku na mocy amnestii. Przez wiele lat był doradcą prymasa Stefana Wyszyńskiego. Związał się z NSZZ „Solidarność”, był przewodniczącym Niezależnego Związku Kombatantów przy związku. Zmarł 14 lutego 2008 roku w Warszawie w wieku 91 lat. Został pochowany w Podkowie Leśnej.
Za zasługi wojenne został uhonorowany wieloma odznaczeniami, w tym dwukrotnie Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari i Krzyżem Walecznych. W 1990 roku został awansowany do stopnia pułkownika, a w 2006 roku generała brygady. Pośmiertnie nadano mu Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.
Kieleckie więzienie funkcjonowało do lat 70. XX wieku. Wówczas zostało przeniesione do nowego budynku na Piaskach. Obecnie na Wzgórzu Zamkowym mieści się Muzeum – Pomnik Historii Więzienia Kieleckiego lat 1939-56. Ekspozycja obejmuje między innymi celę straceń i pomieszczenia, w których przetrzymywano osadzonych.
