W Kielcach i wielu innych miastach województwa świętokrzyskiego w poniedziałek, 13 grudnia, odbędą się obchody 40. rocznicy wprowadzenia stanu wojennego.

Czytaj również

Świętokrzyscy muzealnicy uhonorowani. Nagrody im. Tadeusza Włoszka przyznane

2025-09-12

Poważne zderzenie. Na miejscu śmigłowiec LPR

2025-09-12

KIELCE

Dziś przypada 40. rocznica wprowadzenia stanu wojennego. Z tej okazji w Kielcach i regionie zaplanowanego szereg przedsięwzięć, które mają upamiętnić ten dzień.

Msza święta w intencji ofiar stanu wojennego odbędzie się o godzinie 18 w bazylice katedralnej. Po nabożeństwie na murach katedry zostanie odsłonięta tablica upamiętniająca Stanisława Raka, kieleckiego zegarmistrza. 31 sierpnia 1982 roku, czyli w trzecią rocznicę porozumień sierpniowych, został on zaatakowany przez oddziały ZOMO i pobity podczas demonstracji. Po kilku dniach zmarł.

Osoby, które chcą dowiedzieć się więcej na temat stanu wojennego, mogą wziąć udział także w warsztatach edukacyjnych z rekonstrukcją wydarzeń sprzed 40 lat, które odbędą się na Wzgórzu Zamkowym. Z kolei o godzinie 10.00 kielecka „Solidarność” złoży kwiaty przy Areszcie Śledczym.

Mieszkańcy Kielc mogą zajrzeć także do Przystanku Historia, który mieści się przy ulicy Warszawskiej. O godzinie 11.00 otwarta zostanie wystawa pod nazwą „586 dni stanu wojennego”, a tuż po tym chętni wysłuchają prelekcji dr Marzeny Grosickiej i dr Ryszarda Śmietanki-Kruszelnickiego.

Jutro (14 grudnia) kielecka „Solidarność” zaprasza także na projekcje filmu „Żeby nie było śladów”. Początek o godzinie 17.00 w Wojewódzkim Domu Kultury.

10 grudnia (piątek):
godz. 12.00 – otwarcie wystaw plenerowych:
– Miejcie nadzieję… „Solidarność”, stan wojenny i ostatnie lata PRL – Rynek (Archiwum Państwowe),
– Dni „Solidarności” – Porozumienia Sierpniowe 1980 – Rynek (Muzeum Historii Kielc),
godz. 18.00 – koncert – „Kolejka po wolność” – Wojewódzki Dom Kultury (Polskie Radio Kielce, TVP 3 Kielce),
godz. 19.30 – otwarcie wystawy – Wojewódzki Dom Kultury (Biblioteka Uniwersytecka w Kielcach).

12 grudnia 2021r. (niedziela):
– „Zbrodnie stanu wojennego” bezpłatny dodatek prasowy do „Tygodnika eM”.

13 grudnia (poniedziałek):

godz. 8.00 – 14.30 – warsztaty edukacyjne z rekonstrukcją wydarzeń – „Wzgórze Zamkowe” (OMPiO),
godz. 10.00 – składanie kwiatów – Areszt Piaski Kielce,
godz. 10.40 – składanie kwiatów przed tablicą upamiętniającą strajk – Chemar,
godz. 11.00 – „Przystanek Historia” IPN:
– otwarcie wystawy: „586 dni stanu wojennego”,
– prelekcje: – „Stan wojenny (12/13 XII 1981 – 22 VII 1983 r.) czas represji, walki i oporu”- dr Ryszard Śmietanka-Kruszelnicki,
– „Stan wojenny w regionie świętokrzyskim – wybrane zagadnienia” – dr Marzena Grosicka,
godz. 17.00 – w Studiu Gram Polskiego Radia Kielce koncert barda Solidarności Tolka Jabłońskiego. Artysta wykona między innymi „Modlitwę o wschodzie słońca”, „Mury” i inne pieśni czasów karnawału solidarności. Ze względu na obostrzenia epidemiczne liczba miejsc w Studiu Gram jest bardzo ograniczona. Aby wziąć udział w koncercie wystarczy zadzwonić pod numer 41 363 05 00. Koncert zainicjował poseł Krzysztof Lipiec.
godz. 18.00 – msza święta w intencji ofiar stanu wojennego – bazylika katedralna, ks. bp Jan Piotrowski,
godz. 19.00 – odsłonięcie tablicy śp. Stanisława Raka – mur katedralny,
godz. 19.30 – składanie kwiatów – pomnik ks. Jerzego Popiełuszki.

– Metody, środki i formy pracy operacyjnej Urzędu Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa (1944/1945–1989). Bezpłatny dodatek prasowy Kuryer Kielecki.

14 grudnia (wtorek):
godz. 12.00 – Wojewódzki Międzyszkolny Turniej „Prawda i fałsz o stanie wojennym” – „Przystanek Historia”IPN (IPN),
godz. 17.00 – 20.00 – projekcja filmu „Żeby nie było śladów”, słowo wstępne – Marek Jończyk – kino „Fenomen”, Wojewódzki Dom Kultury (IPN).

16 grudnia (czwartek):
godz. 10.00 – 13.00 – gra miejska dla uczniów szkół „Spacerniak. Stan wojenny 1981-1983” (IPN).

29 listopada – 12 grudnia 2021:
– „Stan wojenny w Polsce 1981-1983” – szkolenie dla nauczycieli przedmiotów humanistycznych (online).

W każdą niedzielę o godz. 7.40 na antenie Radia Kielce:
– Kontynuacja cyklu cotygodniowych audycji radiowych pt. „Bohaterowie stanu wojennego”. Słuchowiska oparte są na wspomnieniach i relacjach świadków historii oraz dokumentach archiwalnych zgromadzonych w Archiwum Delegatury w Kielcach.

JĘDRZEJÓW

12 grudnia (niedziela):
godz. 11.00 – msza święta w intencji Ojczyzny i ofiar stanu wojennego – kościół pw. Matki Bożej Łaskawej w Jędrzejowie.

KOŃSKIE

W gminie Końskie dla upamiętnienia ofiar stanu wojennego odprawiona zostanie Msza Święta w kolegiacie Świętego Mikołaja i Wojciecha w niedzielę o godzinie 12.00. Przedstawiciele NSZZ Solidarność a także władze samorządowe złożą kwiaty i zapalą znicze przy tablicy błogosławionego ks. Jerzego Popiełuszki.

12 grudnia (niedziela):
godz. 12.15 – msza święta w intencji Ojczyzny i ofiar stanu wojennego – kolegiata Św. Mikołaja w Końskich.

CHĘCINY

Z okazji 40. rocznicy wprowadzenia stanu wojennego Zamek Królewski w Chęcinach zostanie podświetlony na biało-czerwono.

OSTROWIEC ŚWIĘTOKRZYSKI

Obchody rocznicy ogłoszenia stanu wojennego w Ostrowcu Świętokrzyskim tradycyjnie rozpocznie msza święta o godz. 18.00 w kościele pw. Najświętszego Serca Jezusowego. W tym roku organizatorzy proszą o przybycie 15 minut wcześniej, aby wysłuchać krótkiego programu artystycznego. Panie z sekcji oświatowej „Solidarności” wyrecytują wiersze oraz zaśpiewają piosenki nawiązujące do dni sprzed 40 lat.

Po eucharystii odbędzie się „marsz milczenia” ulicami Tadeusza Kościuszki i Stanisława Staszica do Romualda Traugutta przed tablicę, gdzie dawniej znajdowała się brama do starej huty, tuż obok ronda 25-lecia Solidarności. Tam odbędą się dalsze uroczystości, złożone zostaną kwiaty i znicze przez różne delegacje: działaczy, samorządowców, parlamentarzystów i inne organizacje, działające w mieście.

SANDOMIERZ

W Sandomierzu uroczystości rozpoczną się 13 grudnia o godzinie 10.00 w sali konferencyjnej w ratuszu, gdzie stan wojenny będzie wspominał Kazimierz Plachimowicz, jeden z działaczy NSZZ „Solidarność”. Msza święta za ojczyznę rozpocznie się o godzinie 17.30 w bazylice katedralnej. Po niej zebrani przejdą przed pomnik „Solidarności” na skwer przy Bramie Opatowskiej, gdzie złożone zostaną kwiaty. O godzinie 18.50 przed figurą Matki Bożej na starówce ułożony zostanie krzyż ze zniczy, po czym w ratuszu odbędzie się uroczyste spotkanie z okazji 40. rocznicy wprowadzenia stanu wojennego, które rozpocznie się od hymnu państwowego, potem będą przemówienia okolicznościowe m.in. posła PiS Marka Kwitka, przedstawicieli „ Solidarności” i władz miasta.

Obchody rocznicowe organizuje także Muzeum Okręgowe. 13 grudnia o godzinie 11.00 w Sali Rycerskiej Zamku Królewskiego odbędzie się spotkanie dotyczące powstania i działalności NSZZ Solidarność Ziemi Sandomierskiej oraz kontekstu wprowadzenia stanu wojennego w Polsce w 1981 r. W czasie spotkania dr hab. Tomisław Giergiel, kierownik Działu Historycznego przedstawi bogato ilustrowaną prezentację dokumentów i fotografii ze zbiorów sandomierskiego Muzeum Okręgowego. Źródła pisane i ikonograficzne młodszym uczestnikom przybliżą, a starszym przypomną ten trudny moment historii. Spotkaniu towarzyszyć będzie specjalne oprowadzanie po wystawie czasowej „Droga do wolności – Sandomierz 80-89”.

W Zespole Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Sandomierzu o godzinie 12.15 rozpocznie się koncert pieśni w wykonaniu młodzieży, a potem będą wystąpienia okolicznościowe zaproszonych gości. Wśród nich jest m.in. biskup sandomierski Krzysztof Nitkiewicz, biskup senior diecezji sandomierskiej Edward Frankowski – kapelan NSZZ „Solidarność”, osoby internowane i założyciele NSZZ Pracowników Służby Zdrowia oraz Marek Kwitek poseł na Sejm RP.

SKRAŻYSKO-KAMIENNA

W Skarżysku obchody będą miały charakter kulturalny. W Muzeum im. Orła Białego w niedzielę 12 grudnia w południe odbędzie się wernisaż wystawy „Stan wojenny 1981-83″. Wernisaż w muzealnych salach poprzedzi salwa artyleryjska dla uczczenia ofiar wydarzeń z grudnia 1981. Godzinę później organizatorzy zaproszą wszystkich chętnych na wojskową grochówkę, serwowaną na miejscowym placu. Każdy z gości otrzyma też okolicznościową zapinkę. Współorganizatorem wydarzenia jest Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych oraz Stowarzyszenie Represjonowanych w Stanie Wojennym Regionu Świętokrzyskiego.

Wystawa, którą oglądać będzie można przez najbliższe miesiące, oparta została na materiałach Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej w Katowicach i Śląskiego Centrum Wolności i Solidarności. Zaprezentowany zostanie również film dokumentalny przypominający wydarzenia sprzed 40 lat. Wstęp na wernisaż jest wolny, a całość transmitowana będzie na muzealnym profilu facebookowym.

Wieczorem, o 19.00 w Miejskim Centrum Kultury w Skarżysku odbędzie się recital piosenek związanych z okresem stanu wojennego. Zaprezentuje je duet: Zbigniew Biber i Łukasz Jęcek. Zabrzmią piosenki tercetu: Jacek Kaczmarski, Przemysław Gintrowski i Zbigniew Łapiński. Wstęp na koncert jest darmowy, a wejściówki można pobierać na portierni MCK.

STARACHOWICE

W ramach obchodów 40. rocznicy wprowadzenia stanu wojennego zaplanowano okolicznościowe spotkanie przy „Kamieniu Solidarności”. Organizatorem jest NSZZ „Solidarność” Oświaty i Wychowania w Starachowicach. Natomiast uroczystości przed Tablicą Biura Głównego MAN Bus zorganizuje NSZZ „Solidarność” MAN Bus Starachowice. O 15.00 złożone zostaną tam kwiaty i zapalone znicze. Natomiast 18.00 w kościele Wszystkich Świętych w Starachowicach odprawiona zostanie msza w intencji Ojczyzny i ofiar stanu wojennego. Po nabożeństwie zaplanowano złożenie wiązanek i zapalenie zniczy przed Tablicą Robotników oraz Pomnikiem Solidarności. Na terenie miasta pojawiły się banery z hasłem „Stan wojenny – pamiętamy”, a w wiatach przystankowych umieszczone są plakaty dotyczące 40. rocznicy ogłoszenia stanu wojennego i ofiar tych wydarzeń.

STASZÓW

W Staszowie uroczystości odbędą się 16 grudnia w Staszowskim Ośrodku Kultury. Wykład dotyczący tamtych wydarzeń wygłosi dr Marzena Grosicka z Delegatury Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach. Następnie swoje wspomnienia o stanie wojennym wygłoszą staszowianie, którzy byli wtedy internowani: Józef Małobęcki i Andrzej Ptak. Ponadto odbędzie się promocja książki Józefa Małobęckiego pt. „Od staszowskiego działacza do członka Komisji Krajowej NSZZ Solidarność… i dalsze dzieje”. Publikacja zawiera szczegółowy opis działań „Solidarności” na terenie staszowskim w latach 1980-81.

Na zakończenie odbędzie się koncert. Wystąpią Bardowie Niepodległości: Paweł Piekarczyk i Leszek Czajkowski. Początek o godz. 18.00.

WŁOSZCZOWA

Msze Święte w intencji ofiar i osób represjonowanych, modlitwy w miejscach pamięci, a ponadto debaty, rekonstrukcje historyczne, koncerty i wystawy złożą się w całym kraju na kilkudniowe obchody 40. rocznicy wprowadzenia stanu wojennego. Skromne uroczystości rocznicowe odbędą się również we Włoszczowie. W najbliższą niedzielę o godz. 12 w kościele Wniebowzięcia NMP zostanie odprawiona Msza Święta rocznicowa – wprowadzenia stanu wojennego i 37. rocznicy strajku o krzyże. Władze komunistyczne jeszcze 12 grudnia przed północą rozpoczęły zatrzymywanie działaczy opozycji i „Solidarności”. W ciągu kilku dni w 49 ośrodkach internowania umieszczono około 5 tys. osób. W ogromnej operacji policyjno-wojskowej użyto w sumie 70 tys. żołnierzy, 30 tys. milicjantów, 1750 czołgów, 1900 wozów bojowych i 9 tys. samochodów. W dniu 6 grudnia 2002 r. Sejm RP przez aklamację uchwalił dzień 13 grudnia Dniem Pamięci Ofiar Stanu Wojennego. W tym roku przypada też 51. rocznica Grudnia ’70 – przypomina Iwona Boratyn rzeczniczka Urzędu Miasta i gminy Włoszczowa.