Przez lata pamięć o nich była sukcesywnie zamazywana. W Niestachowie w gminie Daleszyce odbyły się obchody 78. rocznicy zwycięskiego boju Oddziału Wybranieckich z Niemcami, który miał miejsce 7 lipca 1944 r.
Jan Józef Kasprzyk, szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych powiedział, że współczesna Polska nie może być budowana w oderwaniu od pamięci o naszej historii.
– Pamięć jest fundamentem, na niej musimy wznosić dzisiejszą Rzeczpospolitą. Pamięć jest niezbędna do tego, by naród mógł trwać. Zakorzenienie w przeszłości jest jednym z najważniejszych elementów, który tworzy wspólnoty narodowe i państwowe – mówił.
Minister podkreślił, że nie można pozwolić na to, by takie miejsca jak Niestachów zostały całkowicie zapomniane.
– Wiedza o tym starciu, jak i wielu innych podobnych wydarzeniach dla wielu osób nie jest zbyt dobrze znana. Dlatego naszym celem powinno być przypominanie tych ludzi oraz ich dokonań. Kultywowanie pamięci oraz nasza obecność w miejscach takich jak to, przyczynia się do budowania tożsamość tutejszych mieszkańców – powiedział.
Wiecewojewoda Rafał Nowak dodał, że pamięć o tym i wielu innych miejscach historycznych zdarzeń jest ważna nie tylko dla lokalnych społeczności, ale także dla wszystkich Polaków.
– To w takich niepozornych miejscach tworzyła się nasza historia. To tutaj nasi bohaterscy przodkowie z bronią w ręku przelewali krew w walce z okupantem o wolną Polskę – mówił.
Rafał Nowak zaznaczył, że takie lokalne uroczystości są wyrazem pamięci o ludziach, którzy nie szczędzili zdrowia i życia po to, byśmy mogli żyć w wolnej Polsce.
Podczas uroczystości obecna była Amelia Sołtysiak – szwagierka Mariana Sołtysiaka „Barabasza”, a także żołnierz Armii Krajowej, mjr Zbigniew Mielczarek ps. „Zawisza”.
Obchody zakończyły się odsłonięciem Panteonu Popiersi Represjonowanych Bohaterów w Niestachowie. Przedstawia on wyjątkowe grono osób zasłużonych dla Polski oraz związanych z regionem świętokrzyskim.
Popiersie prezydenta Lecha Kaczyńskiego odsłonił minister Jan Józef Kasprzyk. Podczas uroczystości podkreślono, że Lech Kaczyński zapisał się na kartach historii nie tylko jako prezydent, ale także jako wieloletni działacz opozycyjny. Z jego inicjatywy zostały ustanowione: Narodowy Dzień Pamięci Powstania Warszawskiego i Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”
Z kolei podobiznę Marii Kaczyńskiej odsłoniła poseł Agata Wojtyszek. Maria Helena Kaczyńska z domu Mackiewicz urodziła się podczas okupacji niemieckiej w Machowie, na Wileńszczyźnie, w pobliżu jeziora Narocz, gdzie działał miedzy innymi oddział sławnego ppor. Antoniego Burzyńskiego „Kmicica”, na bazie którego powstał oddział Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki”. Ojciec Marii Kaczyńskiej także był żołnierzem AK.
Popiersie marszałka Kornela Morawieckiego odsłonił z kolei Rafał Nowak, wicewojewoda świętokrzyski. Rodzina Kornela Morawieckiego pochodzi z Kielecczyzny. Jego dziadkowie i rodzice mieszkali w miejscowości Nawarzyce koło Wodzisławia. On sam rozpoczął działalność opozycyjną w 1968 roku, ale jest najbardziej znany z działania podczas stanu wojennego, kiedy to utworzył organizację o pierwotnej nazwie Porozumienie Solidarność Walcząca.
Natomiast burmistrz Dariusz Meresiński odsłonił podobiznę premiera Jana Olszewskiego. Jan Olszewski urodził się 20 czerwca 1930 roku w Warszawie. W czasie okupacji działał w Szarych Szeregach, był łącznikiem w Powstaniu Warszawskim. W 1975 roku był inicjatorem „Listu 59” – protestu przeciw poprawkom wprowadzającym do konstytucji PRL przewodnią rolę PZPR i sojusz z ZSRR.
Odsłonięto także popiersie bł. ks. Jerzego Popiełuszki. Jego rodzina była wielopokoleniowa, w domu kultywowano pamięć o wuju Alfonsie Gniedziejce, żołnierzu partyzantki Armii Krajowej, który w wieku 21 lat zginął z rąk sowieckich. To na jego pamięć ks. Jerzy otrzymał na chrzcie imię Alfons. Był kapelanem Solidarności i odważnie szedł drogą swojego wuja. Został zamordowany przez UB pod koniec października 1984 roku.
W panteonie znalazło się też popiersie ks. kardynała Stefana Wyszyńskiego. W czerwcu 1942 Wyszyński został skierowany do Lasek pod Warszawą, zostając kapelanem Zakładu dla Niewidomych. Wstąpił do Armii Krajowej, a w okresie powstania warszawskiego pod pseudonimem „Radwan” był kapelanem Armii Krajowej w grupie „Kampinos”.
Odsłonięto także podobiznę ks. bp. Czesława Kaczmarka. Sakrę biskupią otrzymał 4 września 1938 z rąk nuncjusza apostolskiego w Polsce. Mniej znanym faktem jego działań są wydarzenia z 1946 roku. Po tak zwanym pogromie kieleckim, który miał miejsce 4 lipca, powołał komisję do zbadania jego okoliczności. Ustalenia komisji stały się jedną z podstaw sporządzonego 1 września 1946 raportu, jaki Kaczmarek przedłożył ambasadorowi amerykańskiemu. Sprawa powróciła w 1951 roku, kiedy ksiądz został przez komunistyczny reżim aresztowany. Jednym z powodów był właśnie raport, w którym odpowiedzialnością za wydarzenia zostały obarczone służby specjalne NKWD.
W panteonie znajdziemy też popiersie premiera Przemysława Gosiewskiego, który działalność opozycyjną rozpoczął w 1984 roku w Niezależnym Zrzeszeniu Studentów Uniwersytetu Gdańskiego. W 1989 został zatrudniony przez Lecha Kaczyńskiego, pełniącego funkcję wiceprzewodniczącego NSZZ „Solidarność”, na stanowisku kierownika biura ds. kontaktów z regionami Komisji Krajowej „Solidarności”. Od 2001 należał do Prawa i Sprawiedliwości. Tworzył struktury tego ugrupowania w województwie świętokrzyskim.
Uhonorowana w panteonie została również Anna Walentynowicz oraz Edmund Sarna, którego podobiznę odsłoniła jego żona, Mirosława Sarna. Edmund Sarna przybył do Kielc w 1965 roku i rozpoczął tu pracę trenerską. W 1977 roku został uznany najlepszym trenerem lekkiej atletyki w kraju, a trzy lata później wraz z żoną otrzymali tytuł najlepszej pary trenerskiej w lekkiej atletyce w Polsce. Był zaangażowany w działalność antykomunistyczną. W stanie wojennym internowany – przebywał w zakładach karnych – w Kielcach, następnie w Uhercach i Nowym Łupkowie.