W tym roku przypada 840. rocznica fundacji opactwa cystersów w Wąchocku. Fundatorem był biskup krakowski Gedeon. W 1179 roku pierwsi zakonnicy z Francji przybyli w te okolice i osiedlili się początkowo na terenach obecnego Skarżyska Kościelnego, szukając odpowiedniego miejsca na zabudowania klasztorne. Wybrano Wąchock, gdzie wkrótce powstał jeden z najpiękniejszych obiektów architektury romańskiej w Polsce.
– Miejsce budowy cystersi nazwali doliną Maryi – mówi opat ojciec Eugeniusz Augustyn.
– Najpierw powstały skromne domki i drewniany kościółek. Cystersi pracowali, karczując przekazane im nieużytki i zbierając materiał na budowę. Do pomocy przy budowie klasztoru mieli tzw. braci konwersów z Włoch z mistrzem Simonem na czele, niezwiązanych w pełni ślubami, którzy byli specjalistami w tej dziedzinie. Klasztor został zbudowany według szkoły włoskiej, z białego i czerwonego piaskowca – opowiada ojciec Eugeniusz.
– Cystersi zaczęli intensywnie rozwijać okolicę, kierując się zawołaniem: „módl się i pracuj!” – dodaje ojciec Eugeniusz Augustyn.
– Sprowadzali z Francji i Włoch różne odmiany roślin, ziół i warzyw. Mieli też własne kopalnie, zakładali huty i wytwarzali stal, jak głoszą podania, dozbrajając m.in. bitwę pod Grunwaldem. Szeroka działalność przemysłowo-gospodarcza cystersów dawała pracę wielu ludziom, którzy osiedlali się na terenach Starachowic i Skarżyska – mówi ojciec Eugeniusz Augustyn.
Z okazji 840-lecia fundacji opactwa w ostatnim tygodniu września w Wąchocku odbędzie się msza święta z udziałem biskupów krakowskich i radomskich oraz przedstawicieli innych opactw. Z kolei na 5 października zaplanowano sympozjum naukowe, poświęcone historii i znaczeniu opactwa.
Poza rocznicą fundacji opactwa w tym roku przypada też 340. rocznica powtórnej konsekracji kościoła, odbudowanego po spaleniu przez wojska księcia Jerzego Rakoczego. Z kolei 200 lat temu władze carskie dokonały kasaty opactwa w Wąchocku. Cystersi wrócili do klasztoru dopiero w 1951 roku.
Obecnie w Wąchocku mieszka i posługuje 33 cystersów. Opactwo ma też dwie filie: w Sulejowie i Winnikach pod Szczecinem.