Na polanie Wykus koło Wąchocka odbywają się uroczystości upamiętniające Świętokrzyskie Zgrupowania Partyzanckie „Ponury-Nurt”. Wykus, to słynne historyczne miejsce. Podczas powstania styczniowego stacjonowały tam oddziały Mariana Langiewicza. Natomiast w trakcie II wojny światowej znajdowały się na nim obozy żołnierzy polskiego podziemia, najpierw pod dowództwem majora Henryka Dobrzańskiego – legendarnego „Hubala”, później Zgrupowań Partyzanckich AK „Ponury-Nurt”.
Po wojnie, wbrew zakazom władz komunistycznych, dawni partyzanci na Wykusie postawili kapliczkę upamiętniającą poległych kolegów oraz ideę walki partyzanckiej. Z czasem do żołnierzy podziemia dołączyli harcerze. I to oni stanowią teraz o duchu tego miejsca. Co roku w czerwcu, na Wykusie odbywa się Zlot Bratnich Drużyn, młodzież w szarych mundurach organizuje służbę podczas spotkania ludzi z całego kraju.
Dziś i jutro harcerze uczestniczą w grze terenowej. Kilkuosobowe patrole od rana były w trasie, aby spotkać się na Wykusie. Tam sformowano poczty sztandarowe i przemaszerowano na górną polanę.
W spotkaniu bierze udział wiele osób z całego kraju, są młodzi i starsi. Jacek Tarnowski w uroczystościach uczestniczy od lat. Partyzantem był jego wuj, po wojnie osiadł na Śląsku, ale co roku przyjeżdżał w świętokrzyskie lasy i zabierał tu rodzinę. Jacek Tarnowski ze wzruszeniem wspomina także powtórny pogrzeb Ponurego. W 1988 roku prochy Jana Piwnika spoczęły w klasztorze ojców cystersów. W tłumie 30 tysięcy osób był także Jacek Tarnowski. We wspomnieniach zachował fakt, że przy trumnie Komendanta zebrało się tylu partyzantów, którzy dotychczas musieli się ukrywać. Ponieważ były to czasy przełomu, nie brakowało też służb specjalnych i milicjantów.
Rafał Obarzanek, prezes Zarządu Środowiska „Ponury-Nurt”, podkreśla, że Wykus na przestrzeni lat gromadził polskich patriotów. Początkowo partyzantów, później harcerzy, strzelców i leśników.
W tym roku przypada 75 rocznica powstania Zgrupowań Partyzanckich „Ponury- Nurt”. Ten jubileusz przyświeca uroczystościom na Wykusie. Dziś także zostanie wręczona policyjna odznaka imienia Jana Piwnika „Ponurego”.
Pierwszym punktem spotkania w Wąchocku był panel dyskusyjny poświęcony 30-leciu ponownego pochówku Jana Piwnika „Ponurego”, który odbył się wczoraj. Później w Starachowicach, przy ławeczce Zdzisława Rachtana „Halnego”, odbył się wieczór pieśni patriotycznej. Ławeczka została ustawiona przy Alei Armii Krajowej przed dwoma laty. Wśród inicjatorów jej powstania był Świętokrzyski Zarząd Zgrupowań Partyzanckich Ponury Nurt. Teraz rodzą się kolejne inicjatywy. Jak zapowiedział prezydent Starachowic Marek Materek to początek wypełniania przestrzeni miasta punktami nawiązującymi do historii regionu. Pierwszym takim pomysłem była właśnie ławeczka Halnego. Teraz w tym samym miejscu, na terenach rekreacyjnych przy Alei Armii Krajowej, stanie pomnik majora Mariana Świderskiego „Dzika” i Edmunda Rachtana ps. „Kaktus”. Natomiast przy skwerze Szaracy stanie popiersie Antoniego Hedy „Szarego”. Już została wybrana koncepcja pomnika, jej autorem jest Karol Badyna, który zaprojektował także ławeczkę „Halnego”. Podczas uroczystości, podpisany został list intencyjny w sprawie powstania tego pomnika.
Zdaniem Rafała Obwarzanka ze Świętokrzyskich Zgrupowań Partyzanckich Armii Krajowej „Ponury-Nurt” można mówić o fenomenie Wykusu, czyli miejsca spotkań najpierw byłych partyzantów, a później harcerzy. To miejsce, które powstało z potrzeby serca i jego tradycja jest przekazywana z pokolenia na pokolenia. Dowodem tego był na przykład powtórny pogrzeb „Ponurego” w 1988 roku, kiedy wartę honorową zaciągnęło 1700 harcerzy. Podczas dzisiejszego spotkania wykonawcami pieśni patriotycznych byli głównie młodzi ludzie, a do wspólnego śpiewania dołączyli się również weterani spotkań wykusowych i mieszkańcy miasta.
Dziś (sobota) odbędzie się spotkanie na wykusowej polanie. O godzinie 15.00 zaplanowana jest zbiórka pocztów sztandarowych na dolnej polanie, później przemarsz na Wykus. Tam odbędzie się msza święta. Podczas spotkania zostaną wręczone Policyjne Odznaki Zasługi im. Jana Piwnika „Ponurego”. Na zakończenie zaplanowane jest harcerskie ognisko.
Natomiast w niedzielę o godzinie 9.30 w Miejsko-Gminnym Ośrodku Kultury w Wąchocku odbędzie się prelekcja doktora Marka Jedynaka z Delegatury IPN w Kielcach. Dotyczyć będzie 75. rocznicy powstania Zgrupowań Partyzanckich AK „Ponury”. O 10:30 zostanie odprawiona msza święta w opactwie ojców cystersów, po niej defilada, Apel Poległych i złożenie kwiatów. Na 13:00 zaplanowana jest inscenizacja historyczna przy klasztorze cystersów „Ostatnia walka „Ponurego””.
Niedzielne popołudnie poświęcone zostanie „Robotowi”. O 16:00 rozpocznie się projekcja filmu „Robot. Niezwykła historia Waldemara Szwieca” w reżyserii Marka Wrony. Prezentacja będzie miała miejsce w sali klubowej Starachowickiego Centrum Kultury przy ulicy Radomskiej. Wstęp jest wolny.