M10D 215,072 MHz Zadzwoń do studia 41 200 20 20 
Celiakia, to choroba, która większości z nas kojarzy się z nietolerancją glutenu. To choroba trwająca całe życie, nie da się jej wyleczyć. Nie znaczy to jednak, że jesteśmy wobec niej bezradni. O tym, jak żyć z celiakią i jak ją można leczyć rozmawialiśmy z dr Beatą Gładysiewicz, specjalistą chorób dziecięcych, gastroenterologiem, zastępcą kierownika I Kliniki Pediatrii II oddziału chorób dziecięcych w Świętokrzyskim Centrum Pediatrii Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Kielcach.
– Pani doktor, czym dokładnie charakteryzuje się celiakia?
Celiakia, czyli choroba trzewna polega na trwałej nietolerancji glutenu, która trwa przez całe życie. Doprowadza do uszkodzenia błony śluzowej jelita cienkiego, czyli enteropatii. Choroba ta występuje u osób predysponowanych do tego genetycznie i ma podłoże autoimmunologiczne, tzn. organizm sam przeciwko sobie wytwarza przeciwciała. To choroba, która może wystąpić w każdym okresie życia. Najczęściej rozpoznawana jest u małych dzieci, bardzo często u kobiet ciężarnych, czy po porodzie, ale też i u osób po 65. roku życia.
Przyczyną wystąpienia choroby mogą być też czynniki środowiskowe, np. infekcja przewodu pokarmowego (bakteryjna, czy wirusowa), ciąża, poród, zabieg operacyjny, duży stres. Oczywiście czynnikami sprawczymi są białka zawarte w zbożach: życie, pszenicy i jęczmieniu.
Generalnie w Polsce celiakia dotyczy 1% społeczeństwa. Natomiast są kraje, np. skandynawskie, gdzie cierpi na nią 3% populacji.
– Jak się objawia celiakia?
Objawy tej choroby mogą być przeróżne. Zależą one od postaci choroby, z jaką będziemy mieć do czynienia. W postaci klasycznej mamy przewlekłą albo nawracającą biegunkę, występuje brak apetytu, dochodzi do spadku masy ciała, wyniszczenia organizmu. Charakterystyczna sylwetka dzieci cierpiących na tę postać choroby, to szczupłe nogi i bardzo duży, wzdęty brzuch. Często te dzieci mają również zaburzenia sfery emocjonalnej, są rozdrażnione, zdenerwowane. Do tego mogą się dołączać różne inne objawy, w zasadzie z każdego układu, jaki mamy w organizmie. Może to być niedokrwistość, objawy skórne, kostne, objawy ze strony układu nerwowego. U kobiet często są to zaburzenia miesiączkowania, problemy z zajściem w ciążę, poronienia, także depresja.
Celiakia klasyczna występuje wówczas, gdy mamy objawy głównie z przewodu pokarmowego. Z kolei nietypowa jest wtedy, gdy mamy objawy głównie spoza układu pokarmowego (nerwowego, kostnego, objawy skórne). Natomiast jest też celiakia niema, czyli nie dająca objawów. Występuje też postać celiakii potencjalnej, czyli wówczas nie mamy jej objawów, mamy dodatnie badania serologiczne, mamy dodatnie badania genetyczne, a nie ma zaników kosmków. Ta postać choroby nie jest wskazaniem do leczenia, ale do obserwacji pacjenta, ponieważ w przyszłości choroba może się ujawnić.
– Jak diagnozuje się celiakię?
Mamy do dyspozycji szereg badań. Pierwsza grupa, to serologiczne, gdzie wykrywamy przeciwciała. Druga grupa, to badania endoskopowe. Mamy do dyspozycji także badania genetyczne, do wykonania których wskazaniem są przede wszystkim grupy wysokiego ryzyka, czyli krewni pierwszego stopnia (rodzice, rodzeństwo, dzieci) oraz pewne choroby genetyczne (zespół Downa, zespół Williamsa Turnera).
– Celiakia to choroba trwająca całe życie, nie da się jej wyleczyć. Nie znaczy to jednak, że jesteśmy wobec niej bezradni. Jak można ją leczyć.
Obecnie jedynym leczeniem tej choroby jest ścisłe przestrzeganie diety bezglutenowej do końca życia. Nie wolno jeść zbóż glutenowych, czyli żyta, pszenicy, jęczmienia i zwykłego owsa, ponieważ nasz owies najczęściej zanieczyszczony jest innymi zbożami. Można jednak kupić owies bezglutenowy. Najlepsze dla osób borykających się z celiakią są produkty z symbolem przekreślonego kłosa. Jeżeli jednak na produkcie nie ma tego znaku, wówczas trzeba dokładnie przeczytać etykietę.
– Co się dzieje, gdy osoba z nietolerancją glutenu spożyje produkt zbożowy?
Może być tak, że się nic nie wydarzy i długo nie będzie działo się nic. Natomiast są takie osoby, które nie tolerują nawet niewielkich ilości glutenu. U osób genetycznie predysponowanych spożycie glutenu prowadzi do nieprawidłowego pobudzenia układu immunologicznego jelita cienkiego, a w konsekwencji do uszkodzenia kosmków jelitowych. Na skutek tych uszkodzeń dochodzi do zaburzenia motoryki jelit i nieprawidłowego trawienia oraz wchłaniania substancji odżywczych zawartych w pokarmach, czego następstwem są niedobory żywieniowe oraz inne związane z nimi komplikacje zdrowotne.
– Jakie są powikłania celiakii?
Najgroźniejsze, to są nowotwory przewodu pokarmowego, w tym chłoniak jelita cienkiego. U osób, które są leczone, przestrzegają diety, ryzyko zachorowania na chłoniaka jest populacyjne. Natomiast przy nieleczonej chorobie wzrasta 20-krotnie.
