Klasztor na Świętym Krzyżu i Pałac Biskupów Krakowskich w Kielcach są na ostatniej prostej do wpisu na listę pomników historii. Wnioski w tej sprawie zostały pozytywnie zaopiniowane przez Narodowy Instytut Dziedzictwa i Radę Ochrony Zabytków w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Następnym i zarazem ostatnim krokiem w uzyskaniu przez świętokrzyskie zabytki tytułu pomnika historii będzie podpisanie przez Prezydenta RP odpowiedniego rozporządzenia.
Święty Krzyż przez wieki był najważniejszym sanktuarium na polskich ziemiach, do którego pielgrzymował lud, magnaci i królowie. Jak mówi superior klasztoru o. Zygfryd Wiecha, uznanie obiektu za pomnik historii ma głównie charakter prestiżowy i oznacza, że jest to jeden z najważniejszych zabytków w kraju. Poza tym, wpis na listę pomników historii jest dodatkowo punktowany w programach o dofinansowanie prac konserwatorskich. O. Zygfryd Wiecha ma nadzieję, że wpis będzie pomocny przy ubieganiu się na kolejne prace rewitalizacyjne Świętego Krzyża.
O wpis Świętego Krzyża na listę pomników historii zabiegała też wojewoda świętokrzyski Agata Wojtyszek. Według niej, podpis Prezydenta RP Andrzeja Dudy pod decyzją o wpisaniu klasztoru na listę jest już tylko kwestią formalną i wkrótce nastąpi.
Równie blisko uznania za pomnik historii jest Pałac Biskupów Krakowskich w Kielcach. Obiekt jest najlepiej zachowaną w Polsce rezydencją z epoki Wazów – mówi dyrektor Muzeum Narodowego w Kielcach Robert Kotowski. Stan oryginalnego zachowania Pałacu jest oceniany na 80-90%. To wielki prestiż dla Kielc, regionu i Muzeum Narodowego, że ten obiekt będzie pomnikiem historii – dodaje Robert Kotowski. Podkreśla, że wpis ułatwi też starania o pieniądze na konserwację Pałacu. Muzeum Narodowe złożyło wniosek na ok. 20 milionów złotych do programu Infrastruktura i Środowisko. Planowane prace konserwatorskie objęłyby m.in. wymianę elewacji, instalacji przeciwpożarowej, renowację kilku malowideł i modernizację galerii.
Pozytywną opinię Narodowego Instytutu Dziedzictwa w sprawie wpisu na listę pomników historii otrzymał także zespół klasztorny ojców cystersów w Wąchocku. Kolejne wnioski z województwa świętokrzyskiego mają dotyczyć układu urbanistycznego Sandomierza i Pustelni Złotego Lasu w Rytwianach. Jednak te wnioski nie dotarły jeszcze do Narodowego Instytutu Dziedzictwa.
Pomnik historii to jedna z czterech form ochrony zabytków. Oznacza, że dany obiekt ma szczególne znaczenie dla kultury narodowej. W całym kraju jest 60 takich miejsc, w tym tylko jeden z województwa świętokrzyskiego – kopalnie krzemienia pasiastego w Krzemionkach Opatowskich. Wpis na listę pomników historii otwiera też drogę do umieszczenia na liście światowego dziedzictwa kultury UNESCO. Ubiegają się o to świętokrzyskie Krzemionki, które zostały już wpisane na tzw. polską listę informacyjną. Niewykluczone, że po uznaniu za pomniki historii, o wpis na listę UNESCO będą się ubiegać także klasztor na Św. Krzyżu oraz Pałac Biskupów Krakowskich.