Zwyczaje wielkanocne Ukrainy

Czerwony chrzan, pascha bez bruzd i świece w koszyczkach ze święconką – to niektóre z wielkanocnych potraw i tradycji ukraińskich. Zwyczaje związane z obchodami świąt Wielkanocy na Ukrainie są zbliżone do polskich – twierdzą mieszkający w Sielpi obywatele tego kraju.

Na zachodzie Ukrainy, w Tarnopolu i Lwowie tradycje są bardzo podobne do tych w Polsce – mówi pani Natasza z Kijowa. Malowane są jajka, nazywane tak jak po polsku, pisankami. Jajka barwi się w sposób naturalny, gotując je w skórkach cebuli. W poniedziałek wielkanocny ludzie również polewają się wodą. Zwyczaj ten nie jest praktykowany na wschodzie Ukrainy. Oprócz tego, jest też wiele tradycji, których w Polsce się nie praktykuje – dodaje pani Natasza.

Jak mówi pani Irena z centralnej Ukrainy – tam jajka maluje się w czwartek.

– Wielki Czwartek nazywany jest w tradycji prawosławnej „czystym”. Ten dzień należy rozpocząć kąpielą, wysprzątać należy też dom – informuje.

W czwartek wieczorem celebruje się jutrznię Wielkiego Piątku. Wierni, stojąc z zapalonymi świecami, wysłuchują 12 fragmentów Ewangelii, opowiadających o męce i śmierci Chrystusa. Światło to wierni zabierają do domów, gdzie dymem symbolicznie znaczą progi i obchodzą wszystkie pomieszczenia, czyniąc znak krzyża. Świece używane są później podczas wszystkich uroczystych modlitw. Zapalone świece są też elementem koszyka ze święconką. Pokarmy święci się natomiast w niedzielę.

Wielkanoc w Ukrainie rozpoczyna się mszą świętą o 1 lub 2 w nocy w niedzielę, a gdy wschodzi słońce ludzie ustawiają się wokół cerkwi i na ziemi ustawiają swoje koszyki z pokarmami, aby ksiądz je poświęcił. W koszykach jest mięso, jajka, ciasta. Następnie wierni z księdzem okrążają cerkiew trzykrotnie.

W domach, zamiast dzielenia się jajkiem, dzieci stukają się pisankami w skorupkach. Samymi czubkami z jednej i z drugiej strony. To rodzaj zabawy i wygrywa ją osoba, której jajko jest mniej uszkodzone.

Natasza dodaje, że paschą nazywa się pokarmy, ale jest to też nazwa specjalnego wielkanocnego ciasta, które kiedyś piekło się bez drożdży.

– Kiedy w domu robiło się paschę, musiała być cisza, nie można było się kłócić. Kiedy pascha rosła w piecu nie można było koło niej chodzić, żeby dobrze wyrosła. Gospodynie bardzo zwracały uwagę na to, czy pascha pęka. Takie bruzdy oznaczały jakieś problemy w domu, niezałatwione sprawy, albo że ktoś coś złego zrobił – mówi.

Kiedy w Ukrainie był ograniczony dostęp do cukru, maksymalnie ograniczało się go w cieście. Placek ozdabiało się lepiąc z ciasta np. kwiaty czy ptaki, które od gorąca w piekarniku rosły. Później ozdabiano je wodą wymieszaną z niewielką ilością cukru, co wypieki nabłyszczało.

Tradycyjną potrawą na wielkanocnym stole w Ukrainie jest czerwony chrzan.

– To bardzo ostra potrawa, której smak kręci w nosie. To tarty chrzan zabarwiony na czerwono sokiem z buraków – wyjaśnia Natasza.

W Wielkanoc święci się też wodę, którą spożywa się w czasie świąt. Ponadto w święta na stołach królują: kiełbasa, słonina, wędzone mięsa i słodycze.

W niektórych częściach Ukrainy święci się alkohol, np. wino.