Cmentarz Stary w Kielcach, najstarsza nekropolia na terenie miasta, na której nadal chowani są zmarli, to muzeum na świeżym powietrzu. To tu spoczywają najbardziej zasłużeni dla miasta. Data powstania cmentarza nie jest dokładnie znana, ale historycy przyjmują, że został założony między 1801, a 1805 rokiem.
Teren, na którym leży Cmentarz Stary należał wcześniej do folwarku biskupiego Psiarnia, który został upaństwowiony pod koniec XVIII wieku. Nekropolia została utworzona na skutek zarządzenia ówczesnych władz austriackich, które ze względów sanitarnych nakazywały grzebanie zmarłych poza granicami miasta.
Krzysztof Myśliński, prezes Stowarzyszenia Ochrony Dziedzictwa Narodowego w Kielcach informuje, że nie sposób wymienić wszystkich cennych nagrobków na tej nekropolii, ale na uwagę na pewno zasługuje tzw. „Górka”, czyli najstarszy, XIX-wieczny cmentarz w kompleksie przy ulicy Ściegiennego.
– Tam stoją katedralne kaplice duchowieństwa, m.in. kaplica biskupów, czy kaplica prałacka. Tam pochowani są kielczanie i kielczanki, ale głównie kielczanie, bo to oni nadawali w tamtym czasie dynamikę miastu. Budowali to miasto i z maleńkich, prowincjonalnych Kielc stworzyli ośrodek ważny administracyjnie i w jakimś sensie też kulturalnie – mówi Krzysztof Myśliński.
Na Cmentarzu Starym spoczywają znane i zasłużone dla regionu osoby. Swoje miejsca pochówku mają tutaj m.in.: rodzina Sztumpfów – przedsiębiorców i założycieli teatru w Kielcach, obecnie noszącego imię Stefana Żeromskiego, rodzina Karschów – właścicieli browaru, a także Zbigniew Kruszelnicki – porucznik Armii Krajowej, Antonina Marcela Gombrowicz – matka pisarza Witolda Gombrowicza i Leon Pająk – porucznik Wojska Polskiego, obrońca Westerplatte, odznaczony Orderem Virtuti Militari.
Na cmentarzu pochowani są także żołnierze biorący udział w wojnach napoleońskich, powstaniach: listopadowym i styczniowym, członkowie Armii Krajowej.
Krzysztof Myśliński dodaje, że na uwagę zasługują również nagrobki żeliwne, także pochodzące z XIX wieku.
– Są one silnie związane z Kielcami, z terenem staropolskiego okręgu przemysłowego, z odlewnictwem, przemysłem i metalem. To są np. nagrobki, dziś niestety zapomniane, rodziny Kirsznerów. To jest też wspaniały, kilkanaście lat temu odrestaurowany dzięki kweście nagrobek Franciszka Ksawerego Kowalskiego, znanego architekta – wymienia Krzysztof Myśliński.
Na Cmentarzu Starym w Kielcach znajduje się około tysiąca cennych i zabytkowych nagrobków.