M10D 215,072 MHz Zadzwoń do studia 41 200 20 20 
Znamy jedynie ich opis, ale być może niebawem zobaczymy je w pełnej krasie. Mowa o ogrodach przy Zamku Krzyżtopór w Ujeździe. W piątek (8 września), w ramach międzynarodowej konferencji o architekturze ogrodów historycznych, podpisana zostanie tzw. karta krzyżtoporska. Dokument będzie zawierał dotychczasowy stan badań nad ogrodami i nakreślał plany dalszych prac.
Zamek Krzyżtopór jest wpisany jako trwała ruina, ale na podstawie prac archeologicznych można dużo powiedzieć nie tylko o samej budowli, ale także o jej otoczeniu. Od 2010 roku trwają prace, które przybliżają dawny kształt obiektu. Wśród badaczy jest profesor Andrzej Koss:
– Nasza wiedza na temat ogrodów zamkowych opiera się głównie na dokumentach sporządzonych przez szwedzkiego inwentaryzatora podczas „potopu szwedzkiego”. To tzw. plan Dahlberga. Działania archeologiczne pozwoliły na to, aby ogród został w czasie prac odsłonięty. Znaleziono lokalizację obramień parterów ogrodowych łącznie z odkryciem dwóch zbiorników, które ujmują wodę ze źródeł Krzyżtoporu. Woda różnymi kanałami spływała do jednego zbiornika w kształcie koniczyny, a drugiego owalnego. W ogrodach był też rodzaj pergoli, która dochodziła do stawu, obecnie zarośniętego i wymagającego rekultywacji – wyjaśnia badacz.
W tym momencie nie wiadomo na pewno, jakie rośliny były posadzone w ogrodach zamkowych, nad tym pracują naukowcy z całej Europy. To specjaliści, którzy dzielą się wiedzą na temat ogrodów np. w Wersalu czy Wilanowie. Na podstawie ich badań z czasem ma powstać szczegółowy plan zagospodarowania ogrodu. Na to jednak potrzeba znacznych środków. Władze Iwanisk szacują, że może to być około 15 mln zł. Podstawą do ubiegania się o takie pieniądze będzie tzw. karta krzyżtoporska.
Wśród prelegentów na konferencji „Architektura ogrodów” w Ujeździe są m.in. osoby z Francji, Włoch, Portugalii, Belgii, Holandii, Szwecji, Czech i kilku innych krajów, jak również przedstawiciele polskich instytucji kultury, np. Łazienek Królewskich w Warszawie i Polskiej Akademii Nauk. Celem konferencji jest stworzenie platformy wymiany poglądów i doświadczeń dotyczących archeologicznych metod badawczych, wspomagających procesy konserwatorskie, związane z zabytkowymi ogrodami. Jest to zagadnienie mające szczególne znaczenie dla Narodowego Instytutu Dziedzictwa, który jest inicjatorem pierwszych badań tego rodzaju w Polsce. Zrealizował szeroko zakrojone prace w obiektach o wyjątkowym znaczeniu dla dziedzictwa polskiej sztuki ogrodowej – Ogrodzie Branickich w Białymstoku, Wilanowie i Podhorcach.
Głównym inicjatorem wydarzenia jest poseł Krzysztof Lipiec, pełnomocnik kieleckich struktur Prawa i Sprawiedliwości. Wydarzenie objęte jest honorowym patronatem ministra kultury i dziedzictwa narodowego, prof. Piotra Glińskiego oraz PKN Orlen.
