Jak wyglądała wieś kielecka w powojennej Polsce i jakie zapisy na ten temat zachowały się w archiwach kościelnych? Między innymi to zagadnienie poruszane jest podczas konferencji zorganizowanej w Centrum Edukacyjnym „Przystanek Historia IPN” w Kielcach. Po raz pierwszy ocenę kondycji materialnej i niematerialnej wsi oparto o nieznaną dotąd dokumentację, pochodząca z archiwów diecezjalnych.
Dr Tomasz Domański z kieleckiej delegatury IPN, w swoim wystąpieniu poruszył wątek strat demograficznych i materialnych, w świetle źródeł kościelnych. Podkreśla, że szacunki znacznie różnią się od źródeł państwowych.
– Źródła kościelne przede wszystkim koncentrują się na tym, czego nie można zaobserwować w źródłach państwowych. Mam na myśli obiekty sakralne, infrastrukturę kościelną, zniszczenia kościołów i obiektów parafialnych, bibliotek parafialnych oraz ksiąg. Tam odnotowane są też zniszczenia domów i zagród na podstawie danych osobowych. Kościół inaczej podchodzi także do okupacji. Aparaty państwowe były nastawione na znalezienie sprawców i postawienie im zarzutów, natomiast kościół nastawiony był na pomoc, przy dodatkowym pozyskaniu informacji od świadków. Dla badacza są to duże różnice, które pozwalają na konfrontowanie dwóch perspektyw, czyli kościelnej i administracji państwowej- wyjaśnia Tomasz Domański.
Dyrektor Muzeum Wsi Kieleckiej, Tadeusz Sikora przyznaje, że wieś kielecka wciąż jest tematem interesującym, ponieważ jej losy odgrywają duże znaczenie w kształtowaniu historii całego kraju.
– Ja odwołuję się zawsze do mapy, która znajduje się w Muzeum Martyrologii Wsi Polskiej w Michniowie. Tam zaznaczone są kropkami spacyfikowane wsie, a liczba punktów, szczególnie na kresach wschodnich, jest przerażająca. Myślę, że badacze przez wiele lat będą mieli duże pole do przeprowadzania badań – zaznacza dyrektor.
Jarosław Karyś, przewodniczący Rady Miasta Kielce mówi, że konferencja to ciekawe spojrzenie na to, co działo się na wsi po II wojnie światowej. – Wieś kielecka kształtowała nasze losy w powojennej Polsce i był to istotny element naszej historii. Interesujące jest też to, że skupiamy się na źródłach kościelnych. Temat ten nie jest do końca zbadany i myślę, że padnie tu wiele ciekawych opinii – dodaje Jarosław Karyś.
W spotkaniu wziął udział biskup pomocniczy diecezji kieleckiej Marian Florczyk. Natomiast wśród prelegentów znajdują się między innymi ks. dr Piotr Tylec z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, dr Kamil Sasal z Archiwum Państwowego w Kielcach oraz Waldemar Chrobak z Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Wydarzenie organizowane jest przez Delegaturę Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach, Muzeum Wsi Kieleckiej, Archiwum Diecezjalne w Kielcach oraz Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach.