M10D 215,072 MHz Zadzwoń do studia 41 200 20 20 
Stanisław i Antonina Kaszubowie z dziećmi: Stefanem, Danielą i Ryszardem mieszkali we wsi Żydówek w gminie Kije. Utrzymywali się z dzierżawy koncesji na tytoń i alkohol, które Stanisław, legionista Józefa Piłsudskiego, otrzymał jako rekompensatę za utratę nogi podczas walki w bitwie warszawskiej. Z koncesji korzystała żydowska rodzina Szorów, która prowadziła sklep w Chmielniku, zamieszkałym przed wojną w 80% przez Żydów.
Gdy wybuchła wojna, Szorowie trafili do chmielnickiego getta. Przed pierwszą wywózką Żydów do obozu ukryli się u Kaszubów. Kiedy uznali, że sytuacja się uspokoiła wrócili do Chmielnika. Wtedy Niemcy zorganizowali kolejną wywózkę do Treblinki, w której Szorowie zostali schwytani. Matce i młodszym dzieciom udało się uciec, ale ojciec, Natan Szor wraz z najstarszą córką zostali wywiezieni i zamordowani w Treblince.
Ałte Szor wraz z 4 synami i córką Sarą ponownie udała się do Kaszubów, gdzie ukrywała się do końca wojny. Dołączyło do nich żydowskie małżeństwo Kozłowskich.
W sumie 8 osób przez ponad 2,5 roku ukrywało się w małym pokoiku o powierzchni 10 metrów kwadratowych. Jedynie Sara, która zaprzyjaźniła się ze Stefanem mieszkała w jednej izbie z Kaszubami, podając się za ich córkę. Dwa stuknięcia w ścianę informowały Żydów o zagrożeniu. Wtedy wszyscy wchodzili do piwnicy, wykopanej pod podłogą pokoiku. Ktoś z rodziny Kaszubów zasuwał klapę w podłodze łóżkiem, by nikt nie zauważył skrytki.
Kolejne wyzwanie pojawiło się, gdy do Kaszubów wkroczyli Niemcy, oznajmiając, że zajmą mały pokoik i urządzą w nim swój schowek. Stefan Kaszuba wykonał podkop, żeby uwolnić uwięzionych pod podłogą ludzi. Odtąd Żydzi mimo srogiej zimy musieli się ukrywać w stodole. Mimo wielu trudnych sytuacji i zagrożeń, wszyscy przeżyli. Do dziś zachował się też dom i pokoik, w którym ukrywano Żydów…
Stanisław i Antonina Kaszubowie z dziećmi: Stefanem, Danielą i Ryszardem zostali uhonorowani tytułem Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata w 1993 roku.
Rodzinną historię opowiada Renata Kaszuba, córka Stefana Kaszuby.
Rodzinną historię opowiada Renata Kaszuba, córka Stefana Kaszuby.
English version
Episode 7.
The Kaszubas family from Żydówka, the Kije commune
Stanisław and Antonina Kaszuba with their children – Stefan, Daniel and Ryszard lived in the village of Żydówek in the Kije commune. They made a living by trading in tobacco and alcohol. The concessions was granted to Stanisław who used to be Józef Piłsudski’s legionnaire, it was a compensation for Stanisław’s lost leg at the battle of Warsaw. The concession was used by the Jewish family of Szor. They ran a shop in Chmielnik, before the war the town which was 80% inhabited by Jews.
When the war broke out the Szor family was transported to the Chmielnik ghetto. The Kaszuba family would offer a hiding to the Szor family before the first Jews deportation to the concentration camps. The Szor family stayed in the hiding until the situation had calmed down as they thought. They returned to Chmielnik and then the Germans organized another deportation to Treblinka. The Szors were seized then. The mother with younger children managed to escape. The father, Natan Szor and the oldest daughter were deported and murdered in Treblinka.
Alta Szor with her four sons and her daughter Sarah sought help from the Kaszubas family. They would hide there until the end of the war. The Jewish Kozłowski couple joined later on.
As many as 8 people hid in a small, 10 square meters room for over 2.5 years. Only Sara was befriended Stefan and therefore lived in one room with Kaszubas. She pretended to be the daughter of the Kaszubas family. Two taps on the wall was the signal for the Jews. Whenever there was a threat they went down to the basement which had been dug under the floor of the room. The hiding place was covered with a flap in the floor to conceal it.
Then there was another challenge – the Germans had the Kaszubas family make a small room available as a storage place. Stefan Kaszuba made a pit to free the people trapped under the floor. From then on the Jews had to hide in the barn in spite of the harsh winter. Against all odds, they all survived. The house and the small room which was the Jews’ hiding place have been preserved to this day …
Stanisław and Antonina Kaszuba with their children – were honoured with the Righteous Among the Nations title in 1993.
Renata Kaszuba, Stefan Kaszuba’s daughter tells the family story.
